Bolesław Dąbrowski mieszkał z żoną Zofią i trójką dzieci (Stanisławą, Stanisławem i Henrykiem) we wsi Starościn-Kolonia (gmina Kamionka, województwo lubelskie). W swoim gospodarstwie ukrywał (według naocznych świadków) siedem osób narodowości żydowskiej: pięciu mężczyzn i dwie kobiety. W październiku 1942 r. Niemcy nakazali Żydom z Kamionki przenieść się do getta w Lubartowie. W tym samym czasie do gospodarstwa Dąbrowskich przyszli Żydzi. Byli oni najprawdopodobniej partyzantami. Bolesław Dąbrowski powiedział rodzinie i sąsiadom, że przybysze są jego krewnymi. Ukrywali się w stodole, a gdy nastały chłodniejsze dni, Dąbrowski udzielił im schronienia we własnym domu.

Ponieważ w domu zrobiło się tłoczno, córka Stanisława została przewieziona do cioci – Anny Kuziołek –  mieszkającej w Piotrowicach-Kolonii. Tam pomagała jej w gospodarstwie. Żona Bolesława często przebywała poza domem. Pomagała swojej matce Agnieszce Rojek we wsi Osówka. Najbliżej mieszkający sąsiedzi wiedzieli o ukrywanych Żydach, ale zachowali milczenie.

W styczniu 1943 r. do ukrywanych przez Dąbrowskiego Żydów dołączyli: Frank Blaichman, jego kuzyn Frank Lewin oraz Awram Reiss. Bolesław Dąbrowski udzielił im miejsca na nocleg. Następnego dnia rano mieli opuścić gospodarstwo. W tym samym czasie żandarmi niemieccy, granatowi policjanci i Ukraińcy zaczęli przeszukiwać wioskę. Zanim przybyli do gospodarstwa Dąbrowskiego, zrobili rewizję w domach jego sąsiadów. Gdy przybyli do Bolesława Dąbrowskiego i zaczęli przeszukiwanie, jeden z ukrywających się Żydów oddał strzał. Żandarmi wycofali się. Czterech Żydów podjęło nieudaną próbę ucieczki. Wszyscy zostali zastrzeleni. Pozostała trójka zginęła na terenie gospodarstwa. Frank Blaichman opuścił schronienie przed przyjazdem Niemców. Jego współtowarzysz Reiss pozostał u Dąbrowskiego i zginął z pozostałymi Żydami. Później ich ciała zostały zakopane na polu Kamińskiego. Żandarmi kazali Dąbrowskiemu zaprząc konia do furmanki, następnie spalili wszystkie budynki wraz z inwentarzem.

Gdy wszystko zostało spalone, Niemcy wsadzili Bolesława na furmankę i wyruszyli w kierunku wsi Samoklęski. W drodze pomiędzy Samoklęskami a Kamionką, przy lesie Borek, furmanka zatrzymała się. Niemcy kazali Bolesławowi uciekać – wtedy go zastrzelili. Ciało mężczyzny zakopano przy drodze pod lasem.

Wdowa po Bolesławie została bez dachu nad głową i bez utrzymania. Stanisława pozostała u Anny Kuziołek. Stanisława i Henryka Zofia zabrała do swojej matki w Osówce. Ze względu na trudne warunki materialne dzieci Bolesława najmowały się do pracy u rolników i w ten sposób utrzymywały się przez kilka lat.

Bolesław Dąbrowski został w 1994 r. pośmiertnie odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

 

Bibliografia:

  1. IPN BU 392/988 (na podst. GKBZH WB VI 140).
  2. FLV, e-mail od Agnieszki Chojnackiej z 04.11.2013 r. (skany dokumentów).
  3. FLV, nagranie audio, sygn. 405_1084, relacja Danuty Serewy [wnuczka] z 25.09.2013 r.
  4. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939-1945, Warszawa 2007.
  5. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981.
  6. Datner, Las sprawiedliwych. Karta z dziejów ratownictwa Żydów w okupowanej Polsce, Warszawa 1968.
  7. Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, naczelny I. Gutman, red. współprowadzący S. Bender, S. Krakowski, red. wyd. pol. D. Libionka, R. Kuwałek, A. Kopciowski, cz. II, Kraków 2009.
  8. Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, red. R. Walczak, cz. 3, Warszawa 1997.
  9. Those Who Risked Their Lives, red. A. Poray, Chicago 2007.
  10. Wroński, M. Zwolak, Polacy – Żydzi 1939-1945, Warszawa 1971.
  11. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988.
  12. [Strona internetowa:] http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/769,dabrowski-boleslaw/, dostęp: 14.04.2015 r.
  13. [Strona internetowa – Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”:] www.straty.pl, dostęp: 14.04.2015 r.