Józefa Czort mieszkała z rodzicami i rodzeństwem we wsi Piaski Wielkie pod Krakowem. Okoliczna ludność zajmowała się rzeźnictwem i produkcją mięsa. Po wybuchu wojny mieszkańcy Piasków Wielkich utworzyli Komitet Opieki nad Ofiarami Wojny. Na jego czele stanął ówczesny wikary parafii – ks. Franciszek Dźwigoński. W marcu 1940 r. duchowny nawiązał kontakt z Państwową Radą Opiekuńczą w Krakowie i został jej delegatem. Był organizatorem i kapelanem oddziałów Armii Krajowej na tych terenach. Zajął się również organizacją pomocy w dosyłaniu żywności oraz datków pieniężnych na potrzeby oddziałów AK i Żydów znajdujących się w krakowskim getcie.

Józefa brała czynny udział w zbiórkach żywności i datków finansowych. Pakowano je w duże torby i zanoszono do Rady Głównej Opiekuńczej w Krakowie. Współudział kobiety w konspiracyjnych zbiórkach trwał do jej zamążpójścia, czyli do 5 października 1941 r.

Po ślubie Józefa zaczęła towarzyszyć mężowi i Józefowi Żurkowi przy dostawach mięsa do getta. Józef Biernat i Józef Żurek wspierali dostawami mięsa i składkami pieniężnymi oddziały AK działające w okolicy. Dzięki nim jeden z oddziałów mógł zakupić radiostację „Wisła”, przez którą informował o bestialstwie nazistów w Oświęcimiu. Józef także przekazywał datki pieniężne na potrzeby Klubu Sportowego „Orzeł”1. Zawodnicy byli rekrutowani z organizacji partyzanckiej AK. Podczas treningów i zbiórek wymieniali się ważnymi informacjami, nie budząc przy tym podejrzeń okupanta.

W zorganizowanej akcji pomocy dostarczania mięsa do getta i dla oddziałów AK pomagali też: bracia Józefy (Józef i Julian Czorowie), Augustyn Lasoń, Adam Wajda, Stanisław Chlipała.

Do Biernatów po mięso przychodziła także ich sąsiadka z drugiej stronie ulicy, Cecylia Rewilak. Kobieta ukrywała z mężem Tadeuszem trzech Żydów – zbiegów z obozu w Płaszowie. Za ocalenie im życia Tadeusz Rewilak został uznany przez Instytut Yad Vashem za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Akcja zorganizowanej pomocy zakończyła się w nocy 20/21 stycznia 1944 r. Józef Biernat, Józef Żurek, Józef i Julian Czortowie, Adam Wajda wybrali się jak zwykle po bydło do Niedzielsk. Zawsze po powrocie rzeźnicy z Piasków Wielkich pomagali im przy obróbce mięsa. Dopiero potem było ono rozwożone do potrzebujących. Tego dnia mężczyźni nie wrócili do wioski. W drodze powrotnej zostali zatrzymani przez żandarmerię niemiecką w Niepołomicach. Okazało się, że była to przygotowana zasadzka. Józef Czort i Adam Wajda zostali zastrzeleni podczas próby ucieczki. Pozostałych mężczyzn przewieziono do aresztu w Bochni, a stamtąd – pobitych – do więzienia przy Montelupich w Krakowie. Mężczyzn zmuszano do podania adresów, pod jakie rozwożono mięso.

Juliana Czorta zabrano z Krakowa do obozu dla nieletnich w Prusach. Po paru dniach chłopakowi udało się stamtąd uciec i wrócić do domu. Józefa Żurka wywieziono do obozu Gross-Rosen, z którego został wyzwolony dopiero pod koniec wojny przez armię amerykańską. Tragiczny los spotkał Józefa Biernata. Na Montelupich skazano go na karę śmierci. Ogłoszono to drukiem na obwieszczeniu. Miejsce rozstrzelania pozostało nieznane. Wyrok został wykonany jak na zakładniku, tj. w odwecie za przeprowadzoną akcję partyzancką na oddziałach hitlerowców oraz sabotaż gospodarczy, czyli pomoc Żydom.

Józefa została sama z niespełna 2-letnim synkiem Mieczysławem. Próbowała uratować męża i wydała na ten cel dużo pieniędzy. Podjęte działania nie przyniosły jednak rezultatów. O tym, jak zostały pochowane zwłoki jej męża, kobieta dowiedziała się dopiero od pana Markiewicza: […] oświadczył, że rozpoznał męża z restauracji, jaką prowadził i mąż pomagał mu zaopatrzyć się w mięso dla klientów, a miało to miejsce po wykonaniu egzekucji rozstrzelanych z afiszy śmierci, a jego jako przechodnia użyli Niemcy do transportu ciał rozstrzelanych i zawieziono do obozu w Płaszowie, gdzie zagrzebano zamordowanych razem z zastrzelonymi Żydami. Nadzorujący Niemiec wyraził się: »Jak im pomagałeś, to leż razem z nimi«.

Bibliografia:

  1. FLV, List od Mieczysława Biernata (Odpis oświadczenia świadka Mariana Jędy, Kraków, 10.09.2006 r.), Kraków, 04.11.2013 r.
  2. FLV, List od Mieczysława Biernata (Odpis oświadczenia świadka Józefa Żurka, Kraków, 06.03.2007 r.), Kraków, 04.11.2013 r.
  3. FLV, List od Mieczysława Biernata (Relacja Mariana Jędy, Kraków), Kraków, 04.11.2013 r.
  4. FLV, List od Mieczysława Biernata (Relacja Józefy Szczurowskiej, Kraków, 22.09.2013 r.), Kraków, 04.11.2013 r.
  5. FLV, List od Mieczysława Biernata (Relacja Józefa Żurka, Kraków, 06.05.2006 r.), Kraków, 04.11.2013 r.