Jan, Wiktoria i Maria Rakoczy
- Strona główna
- Miejsca s
- S
- Sanka
- Jan, Wiktoria i Maria Rakoczy
Miejsce
Sanka
Ludzie
Rakoczy Jan
Rakoczy Wiktoria
Rakoczy Maria
Jan Rakoczy w czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Sance k. Krakowa. Jego gospodarstwo było położone wyżej, tj. w przysiółku Sanki od strony Baczyna. Trudny dojazd i położenie domu sprawiły, że było to idealne miejsce na schronienie.
Razem z Janem mieszkały jego młodsze siostry, panny: Wiktoria i Maria. Rodzeństwo przyjęło do siebie sześć osób pochodzenia żydowskiego – mieszkające we wsi rodziny Gauderów i Grinbaumów.
Pan Gauder miał sklep i kilka hektarów ziemi. Mówiono na niego Leoś. Mieszkał z żoną, trzema córkami i synem Karolem. Gdy cała rodzina została zatrzymana przez Niemców, tylko dzieciom udało się uciec. Początkowo ukrywały się w różnych domach w Sance – w końcu trafiły do Rakoczego. Kryjówkę u Jana i jego sióstr znalazły również Estera i Bronisława Grinbaum. Ich ojciec – Lewek – był handlarzem jaj w Sance. Został zatrzymany i nie wrócił.
Żydzi mieszkali z Rakoczym w jego niewielkim domu. Gdy zaszła potrzeba, wszyscy schodzili do piwnicy przez drzwi w podłodze sieni. Drzwi te były zawsze czymś przykrywane. Wiadomo również, że gdy Jan pracował w polu i ktoś obcy zbliżał się do domu, gospodarz głośno gwizdał, by dać w ten sposób znak do ukrycia się. Jak wspomina Stanisława Janik (z d. Konik), na klamce przy drzwiach wejściowych zawsze było zawieszone metalowe wiadro – spadało, gdy ktoś wchodził.
W zdobyciu żywności pomagali Walkiewiczowie, którzy przed okupacją sąsiadowali z Grinbaumami. Andrzej i Janina Walkiewiczowie po zmroku przynosili jedzenie i dzielili się nim z ukrywanymi Żydami. Oprócz nich nikt nie wiedział o dodatkowych mieszkańcach w domu Rakoczego.
Pani Stanisława Janik jako mała dziewczynka często przychodziła w odwiedziny do Wiktorii i Marii. Dopiero po wojnie usłyszała: „Wiesz Stasiu, przez taką Stasię jedną tylu ludzi musiało siedzieć w piwnicy”.
Wszyscy doczekali końca wojny. Ukrywali się niemal 4 lata. Po wojnie Estera i Bronisława przyjęły chrzest, a swój majątek przekazały Walkiewiczowi. Zmarły kilkanaście lat po zakończeniu wojny: Estera została pochowana na cmentarzu parafialnym w Sance, zaś Bronisława na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Gauderowie ostatecznie wyjechali za granicę i nie utrzymywali kontaktu z Rakoczym.
Bibliografia:
- FLV, nagranie video, relacja Władysława Cyganika, Sanka, 26.04.2017 r.
- FLV, nagranie video, relacja Stanisławy Janik, Sanka, 26.04.2017 r.
- FLV, nagranie video, relacja Jadwigi Kołacz, Sanka, 26.04.2017 r.
- FLV, nagranie video, relacja Danuty Krzanik, 26.04.2017 r.
DOKUMENTY:
brak materiałów dodatkowych