Pamięć i Tożsamość

Pan Balczyniuk w czasie II wojny światowej mieszkał we wsi Dulcza Mała (woj. podkarpackie). Pomagał urywać się Żydowi Edwardowi Rosenblatowi.

Pan Barcz w czasie II wojny światowej mieszkał w miejscowości Błonie (woj. mazowieckie). W swoim lokatorskim domu przez okres całej okupacji przechowywał Żydówkę.

Pan Bartlakowski w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pracował jako administrator budynku przy ul. Siemiradzkiego 7. Był zaangażowany w pomoc Żydówce Stenii Zawadzkiej (Zagórskiej), która ukrywała się u Tamary Polak ( z d. Badmajeff) zamieszkałej w tym budynku.

Pan Bażant w czasie II wojny światowej mieszkał w Sandomierzu. Udzielał pomocy na terenie sandomierskiego getta, osobom pochodzenia żydowskiego.

Pan Bielecki podczas II wojny światowej mieszkał we wsi Dębsko-Dosinek (woj. wielkopolskie). Ukrywał w domu swoich gospodarzy dwie dziewczynki o pochodzeniu żydowskim.

Pan Bil ukrywał w swoim domu Żydówkę Reginę Kempińską (z d. Riegelhaupt) oraz jej córkę Annę.

Pan Bobotek w czasie II wojny światowej mieszkał w miejscowości Nieborów (woj. łódzkie). Był zaangażowany w pomoc Żydówce – Miriam Chasson.

Pan Grzeszczyk prowadził gospodarstwo rolne we wsi Zajączków k. Ciepielowa. W czasie okupacji pomagał Żydom. Na przełomie 1942/1943 został zamordowany wraz z innymi mieszkańcami wsi. Byli wśród nich Lelunek i Rutkowski. Najprawdopodobniej zostali spaleni w swoich domostwach. Imiona panów: Grzeszczyka, Lelunka i Rut...

Pani Adamczewska, mieszkanka Lwowa, jeszcze przed wojną przyjaźniła się z żydowską rodziną Fryderyki i Leona Arnoldów. Małżeństwo to było właścicielami sklepu z częściami samochodowymi. Gdy w sierpniu 1942 r. Niemcy wysiedlali Żydów z Lwowa, Adamczewska ukryła u siebie na krótko 12-letniego Henryka- ...

Pani Arciszewska w czasie II wojny światowej zaprowadziła Żydówkę Chaję Esterstein (później Teresa Kerner) na stację kolejową w Aninie i tam przekazała ją w ręce Ireny Sendler.

Pani Bajewska w czasie II wojny światowej mieszkała w Wilnie. Ukrywała 7 Żydówek.

Pani Bereżyńska w czasie II wojny światowej mieszkała w Krakowie. Pod koniec wojny przez kilka tygodni w swoim mieszkaniu ukrywała kobietę pochodzenia żydowskiego Marię Perlberger.

Pani Bielawska w czasie II wojny światowej mieszkała w Przemyślu (woj. podkarpackie). Do 27 lipca 1944 r. ukrywała mężczyznę pochodzenia żydowskiego – Henryka Wałachowskiego. Pani Bielawska zmarła w 1950 r.

Pani Biernat w czasie II wojny światowej mieszkała we wsi Kretowce koło Zbaraża (obecnie Ukraina). Była zaangażowana w pomoc rodzinie żydowskiej.

Pani Biesiecka za ukrywanie żydowskich dzieci została powieszona przez Niemców w 1943 r. we Lwowie.   Bibliografia: Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939-1945 , Warszawa 2007. Zajączkowski, Martyrs of Charity , Washington D.C. 1988. [Strona internetowa:]...

Państwo Bileccy w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Byli aktywnymi członkami podziemia. Ukrywali Żydówkę Sarę Biderman.

Pani Bobrowska opiekowała się chłopcem pochodzenia żydowskiego – Henrykiem Kahanem.

Pani Boczek w czasie II wojny światowej pomagała żydom ukrywając ich. Przez kilka miesięcy udzieliła schronienia oraz wspierała żywnościowo dwie żydówki z Pruszkowa, Batję Klig i jej matkę Chanę Wilner.

Pani Maria Skibicka opowiedziała trudną historię swojej rodziny, zaangażowanej w czasie holokaustu w pomoc ludności żydowskiej w miejscowości Lisie Jamy k. Lubaczowa. Posłuchajmy o kryjówkach, jakie Anna i Andrzej Antonikowie wraz ze swoimi dziećmi przygotowali, ażeby Żydzi mogli przetrwać ten trudny czas.

Państwo Bober w czasie II wojny światowej mieszkali we wsi Witanowice (woj. małopolskie). Rodzice Karoliny (po mężu Sapeta). Ukrywali w swoim domu dwójkę żydowskich dzieci – Samuela i Sarę Hochheiser.

Radość z pomyślnie przeprowadzonej akcji ucieczki z getta Sali Rubinowicz i Elsy Schwarzman nie trwała długo. Ktoś doniósł, że poszukiwane Żydówki ukrywają się u Anny i Wincentego Buzowiczów mieszkających w Kozienicach. 10 grudnia 1942 r. w drzwiach ich domu stanęli niemieccy żandarmi. Małżonkowie zo...

– Cześć, dziewczyny! Muszę was zmartwić… – udał smutek w głosie Godlewski. Zosia i Władka, córki Stanisława Suchty z miejscowości Ostrykół, spojrzały po sobie z przestrachem. Sąsiad odczekał chwilę, skutecznie budując napięcie, po czym powiedział donośnym głosem: – Roboty wam przynoszę, a sporo! Cobyście się n...

Paweł Bodnar urodził się 30 marca 1922 r. w Roztoce (obecnie Ukraina), syn Aleksandra i Anny (z d. Antoniuk). W 1941 roku został wywieziony na roboty do Niemiec. Pracując w Centrali Handlowej Aushengier und Kempiński w Berlinie dostarczał żywność pracującym tam Żydówkom.

Historia Władysława i Anieli Kislo, którzy ukrywali młodą Żydówkę. O tej bohaterskiej pomocy opowiedział nam wnuk państwa Kislo – pan Paweł Pleszek

Pelagia (ur. w 1900 r.) i Adolf Bergel-Opala w czasie II wojny światowej mieszkali w Krakowie. Rodzice Ireny. W swoim mieszkaniu ukrywali kobietę z córką pochodzenia żydowskiego, Heleną i Julitte Odzynolską.

Józef Zając opowiada historię swojej rodziny. Zającowie mieli gospodarstwo rolne we wsi Nawóz. Gdy wybuchła wojna spokojne wiejskie życie zostało zakłócone. W lenią noc, w 1942 r., wujek Józefa przyprowadził do Zająców czteroosobową żydowską rodzinę Pelców. Rodzina chciała pomóc, a jednocześnie bała się o swoj...

Piotr Baćmaga urodził się w Cerekwi (woj. małopolskie). Współpracował z Żydowską Organizacją Bojową. Z zawodu był kierowcą i często woził grupę na różnego typu akcje.

Wilamowice to miasto położone pomiędzy Oświęcimiem a Bielsko-Białą. Podczas okupacji niemieckiej zostało wcielone do terenów Rzeszy. Okupant traktował je jak kolonię, zaś mieszkańców poddał germanizacji. Pod różnymi naciskami zmuszano ich do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej – volkslisty. Podpisała ją m.in. Polk...

Piotr Domagała mieszkał z żoną Marią (z d. Pelan) i siedmiorgiem dzieci w Kolonii- Dobrej (powiat Olkusz). Gdy nasiliły się represje wobec Żydów, kilka rodzin trafiło do gospodarzy wsi. Jesienią 1942 r. jedna z nich przyszła prosić o pomoc Domagałów. Wśród Żydów byli: mężczyzna, jego żona Kajla (z d. Jume), ich jed...

Piotr Domański mieszkał z żoną i synami we wsi Rzążew (powiat Siedlce). W schowku pod stodołą, która znajdowała się na polu w Kolonii Wielgorz, polska rodzina ukrywała Żydów oraz partyzantów. Przynosiła im również jedzenie. 8 kwietnia 1943 r. – wskutek donosu – do gospodarstwa Domańskich przyjechała żan...

Anastazja Tylawska i Piotr Dragon pochodzili ze wsi Rozdziele k. Gorlic. Anastazja została zastrzelona przez Niemców w 1943 r. za ukrywanie Żyda z Męciny – Joska Lejby. Rok później, również za pomoc grupie osób pochodzenia żydowskiego, zamordowano Piotra Dragona. Zginęły też ukrywane przez niego osoby. ...

Piotr Gołąb mieszkał w Krakowie, gdzie prowadził piekarnię przy ul. Kochanowskiego. W czasie okupacji, pomimo obowiązującego zakazu, sprzedawał chleb Żydom. „I folksdojcz […] – rodzinie znany z wyglądu i z nazwiska – doniósł, że sprzedaje chleb Żydom, i natychmiast został aresztowany, oczywiście i do Ausc...

Tego dnia, 15 marca 1943 roku, funkcjonariusze niemieckiego wymiaru sprawiedliwości okazali łaskę 8-osobowej rodzinie Polaków. Zamordowali jedynie rodziców, dzieci zaś – z których najmłodsze miało pół roku – puścili wolno… Działo się to na obrzeżach wsi Chotel Czerwony – w ubogim jednohektarowym gospodarstwie państwa Kupisów. B...

Młoda Anna Bogusz pracowała do 1942 r. jako pomoc domowa u żydowskiej rodziny Falików. Falikowie mieszkali wówczas przy placu Zofii we Lwowie. W tym czasie jedna z córek Falików wyszła za mąż za Samuela Weiraucha. Po wybuchu wojny Anna wyjechała do brata Piotra i jego żony Karoliny w Olesz...

Piotr i Stanisława Biegańscy w czasie II wojny światowej mieszkali w Krynkach (woj. podlaskie). W swoim domu w piwnicy od 1942 r. do 1944 r. ukrywali małżeństwo pochodzenia żydowskiego, Eliahu i Fridę Kusznir. Piotr i Stanisława otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 196...

Stanisław Szumski opowiada o przedwojennych relacjach polsko-żydowskich we wsi Tur (obecnie Ukraina), gdzie się urodził. Wiktoria i Józef Szumscy – rodzice Stanisława mieli sześcioro dzieci. W Turze prowadzili gospodarstwo rolne. Pan Stanisław mówi także o tym jak Żydzi funkcjonowali już w czasie wojny. Jakie war...

Daniela Pistelok opowiada o tym jak jej mama Wiktoria Popczyk pomagała Żydom, u których pracowała. Ci mieszkali w Jaśle i prawdopodobnie pochodzili z Węgier. Kiedy przetransportowano ich do getta w Bieczu, Wiktoria dostarczała im żywność. Daniela Pistelok wspomina również swojego ojca – Gustawa Popczyka, któ...

Po wkroczeniu do Lwowa żołnierze niemieccy zastali w mieście około 160 tysięcy Żydów. Wiele osób pochodzenia żydowskiego przyjechało tu z Generalnego Gubernatorstwa. 1 września 1939 r. stan był mniejszy o mniej więcej 1/3. Gdy Niemcy opuszczali Lwów w 1944 r., było w nim już tylko około 700 Żydów – większ...

Pobliska Skała koło Ojcowa była licznie zamieszkiwana przez ludność żydowską. 26 sierpnia 1942 r. Niemcy rozpoczęli proces wysiedlania Żydów z tych terenów. Chorzy i niezdolni do transportu zostali rozstrzelani we własnych domach. „Stojąc obok rodzinnego domu w Przybysławicach, widziałem, jak na pięćdziesięciu...

Jan i Maria Domagała wraz z dziećmi mieszkali we wsi Zarówne w powiecie mieleckim, jeszcze przed wojną zaprzyjaźnili się ze swoimi sąsiadami, żydowską rodziną Kirschenbaum. W przekazach rodzinnych jest wiele historii o wzajemnej pomocy, m.in. o uratowaniu małego Michała: gdy był chory Kirschenbaumowie udo...

Janina Wacław z domu Furmanek podczas II wojny światowej mieszkała z rodzicami Feliksem i Stanisławą oraz rodzeństwem Mirosławą i Jerzym przy ul. Przybyszewskiej na warszawskich Bielanach. Pani Janina w swojej historii wspomina ciężkie czasy, kiedy to jej rodzina i sąsiedzi pomagali Żydom z warszawsk...

Ks. Wojciech Bartosik, proboszcz parafii Wawrzeńczyce, wspomagał żydów uciekających z getta w tej miejscowości. Jak wspomina uratowana z Holokaustu, Róża Reibscheid: – Bardzo życzliwy ksiądz proboszcz Wojciech Bartosik, polecił nas dziedzicowi sąsiedniego majątku Buchowskiemu, który przyjął męża jako mechanika do wszys...

Pragniemy przypomnieć odważną i pełną troski postawę Stefanii i Ludwika Jodłowskich, którzy niemal przywracali do życia tych, którym udało się uciec z Auschwitz. Ludwik, pracujący w urzędzie gminy, dbał o to, by ci którzy przyszli po pomoc otrzymali nowe dokumenty, a Stefania nauczyła się wywabiać ob...

Władysław Bieńka urodził się 09.01.1920 r. w Lasocinie. Od początku 1941 r. działał w strukturach Armii Krajowej przyjmując pseudonim „Głaz.” Jego rodzinną wieś zamieszkiwało ok. 11 rodzin pochodzenia żydowskiego. Władysław opowiada o losach kilku Żydów, którzy ukrywali się w zagajniku oraz o tym jakie ko...

Barbara i Antoni Bytniewscy mieszkali w Warszawie. Tam też byli w posiadaniu dwóch mieszkań, jednego przy ul. Nowogrodzkiej, a drugiego przy ul. św. Barbary. W czasie okupacji niemieckiej, w obu miejscach przechowywali Żydów. Mieszkanie na św. Barbary było niejako punktem przerzutowym, Ewa Rojewska przyprowadz...