Piotr Domagała mieszkał z żoną Marią (z d. Pelan) i siedmiorgiem dzieci w Kolonii- Dobrej (powiat Olkusz). Gdy nasiliły się represje wobec Żydów, kilka rodzin trafiło do gospodarzy wsi. Jesienią 1942 r. jedna z nich przyszła prosić o pomoc Domagałów. Wśród Żydów byli: mężczyzna, jego żona Kajla (z d. Jume), ich jednoroczne dziecko* i jeszcze jedna Żydówka. Domagałowie ukrywali ich przez tydzień.

W sobotę 14 listopada 1942 r. do wsi przyjechało siedem furmanek z niemieckimi żandarmami – na czele z komendantem Olejakiem z Pilicy. Niemcy przeszukiwali gospodarstwa. Wieczorem przyjechali również do Domagałów. Pochwycili znajdujących się na podwórzu Żydów, a następnie zaczęli przeszukiwać dom. Wyprowadzili Piotra i Marię. Ustawili wszystkich pochwyconych w dwa rzędy. W pierwszym stali Żydzi, w drugim Domagałowie i Stefan Ptak – ich sąsiad. Niemcy oskarżyli go o to, że nie powiadomił władz o ukrywaniu rodziny żydowskiej przez Domagałów.

Jako że panował zmrok, Maria wykorzystała nieuwagę żandarmów i uciekła z dziećmi. Stefan Ptak też uciekł. Piotr Domagała został na miejscu. Po krótkiej chwili Maria usłyszała strzały. „Zostali otoczeni tam i […] wujek zginął, a cioci z dziećmi udało się w takie wąwozy, bo to jest w lesie, w takie wąwozy uciec. A Żydów rozstrzelali tam, wtedy i wujek zginął.” (FLV, nagranie audio, sygn. 405_4475, [relacja Eugeniusza Pelana] z 10.12.2013 r.).

Maria Domagała wróciła następnego dnia rano. Na podwórzu leżały ciała Żydów i jej męża. Piotr Domagała otrzymał strzał w klatkę piersiową i w ucho. Najprawdopodobniej Niemcy kazali Żydom uciekać i dopiero potem zaczęli strzelać. Ich ciała mieszkańcy wsi zabrali na furmankę, wywieźli do lasu i tam zakopali. Ciało Piotra Domagały zostało pochowane na cmentarzu w Pilicy.

 

Bibliografia:

  1. IPN BU 392/1257.
  2. IPN BU 392/1402.
  3. IPN BU 392/2035.
  4. FLV, nagranie audio, sygn. 405_4475, relacja Eugeniusza Pelana z 10.12.2013 r.
  5. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981.
  6. Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, red. R. Walczak, cz. 3, Warszawa 1997.
  7. Those Who Risked Their Lives, red. A. Poray, Chicago 2007.
  8. Wroński, M. Zwolak, Polacy – Żydzi 1939-1945, Warszawa 1971.
  9. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988.

 

uwagi:

*  Najprawdopodobniej nazywali się Pohwoda.