28 lutego 1944 r. w zabudowaniach Ignacego Woźniaka w Tomaszowicach (powiat Lublin, gmina Jastków) zatrzymało się na noc kilku Żydów. Tego samego dnia rano gospodarz dostał wiadomość, że Niemcy zbliżają się do jego domu. Wszyscy obecni rzucili się do ucieczki w stronę sąsiednich zabudowań rodziny Pietraków. Jeden z Żydów został postrzelony, ale zdążył ukryć się w stercie słomy w stodole. Niemcy go tam nie znaleźli, ale nie uratowało mu to życia. Zmarł w wyniku odniesionych obrażeń jeszcze tego samego dnia.

Leonard Pietrak – pomimo próśb sąsiada –  nie chciał opuszczać swojego gospodarstwa*. Niemcy zdążyli okrążyć dom, a do kuchni wrzucić pierwszy granat. Jego odłamki poraniły klatkę piersiową żony Leonarda – Marii Pietrak, która wyskoczyła przez okno i zaczęła uciekać. Upadła przy drodze, gdzie dobito ją strzałem z broni i kłuto bagnetem dla pewności, że nie żyje. Sąsiad Ignacy Woźniak uciekł do piwnicy, gdzie ukrywał się już drugi z Żydów. Na jego prośbę przykrył go ziemniakami, a sam pobiegł na strych. Leonarda Pietraka, jego syna Stanisława i Franciszka Chęcia, który był sierotą przygarniętą przez rodzinę, wyprowadzono na zewnątrz i zastrzelono w obecności sołtysa. Ich sąsiadowi –  Stanisławowi Wierzbickiemu – nakazano zejść do piwnicy. Wrzucono za nim granat. Zginął wraz z ukrywającym się tam Żydem. Nie pomogły zapewnienia jego matki i córki (Heleny), że zostali niedawno wysiedleni z Kowla, u Pietraków przydzielono im jedną izbę, a o ukrywaniu Żydów nic nie wiedzieli. Kiedy wszystko ucichło, Ignacy Woźniak zszedł ze strychu i zobaczył martwe ciała.

 

Bibliografia:

  1. IPN BU 392/702.
  2. FLV, List Grzegorza Gębki z 06.08.2014 r.
  3. FLV, nagranie audio, sygn. 811_0645, relacja Balbiny Iwan z 27.01.2014 r.
  4. FLV, nagranie audio, sygn. 811_0024, relacja Teresy Rzewieckiej [wnuczka] z 03.01.2014 r.
  5. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981.
  6. Poray, Those Who Risked Their Lives, Chicago, Illinois 2007.
  7. Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, red. R. Walczak, cz. 3, Warszawa 1997.
  8. Wroński, M. Zwolak, Polacy – Żydzi 1939-1945, Warszawa 1971.
  9. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988.
  10. [Strona internetowa – Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”:] straty.pl, dostęp: 14.10.2015 r.

 

uwagi:

* Zapis relacji Heleny Wierzbickiej (FLV, nagranie audio, sygn. 811_0645, relacja Balbiny Iwan z  27.01.2014 r.) wskazuje, że rodzina Pietraków ukrywała jednego Żyda i miał on stałą kryjówkę w piwnicy. Według relacji wnuczki Leonarda i Marii Pietraków (FLV, nagranie audio, sygn. 811_0024, relacja Teresy Rzewieckiej [wnuczka] z  03.01.2014 r.) Żydzi ukrywali się u jej dziadka, a nie, jak doniesiono  Niemcom, u sąsiada, czyli Ignacego Woźniaka.