Pamięć i Tożsamość

Ludwik Berger ps. ‘Goliat’ urodził się 13 stycznia 1911 r. w Zakopanem. Syn Adolfa i Michaliny (z d. Solecka). Mąż Ireny (z d. Rogowska), ojciec Marka. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. W kamienicy w której mieszkała ukrywał osoby pochodzenia żydowskiego oraz dostarczał broń do getta warszawskiego. Ludwik Berger zmarł 22 listopa...

Helena Berger w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Matka Ireny Włodarczyk. W swoim mieszkaniu ukrywała młodą dziewczynę pochodzenia żydowskiego Irenę Dymińską.

Genowefa Benewiat (z d. Ciach) urodziła się w 24 kwietnia 1932 r. Córka Czesława i Czesławy. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Dostarczała żywność chłopcu pochodzenia żydowskiego.

Witold Benedyktowicz adwokat i jego siostra Zofia Benedyktowicz w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Wspólnie pomagali osobom pochodzenia żydowskiego w ucieczce z getta warszawskiego oraz organizowali tym osobom schronienie.

Ewa Belka lived in Warsaw during the Second World War. She gave shelter to a woman of Jewish origin, Irena Rawska, and issued a registration certificate to the three-person Jewish family of Elenewajg.

Jakub i Julia Bejda w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Przez cały okres wojny ukrywali w swoim domu kobietę pochodzenia żydowskiego Nachę Spirer.

Mieczysława i Zenon Bednarscy w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Wspólnie przez dwa tygodnie ukrywali aktorkę pochodzenia żydowskiego Wierę Gran.

Józefa Bednarek w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Z zawodu kucharka. Organizowała schronienie dla dwóch kobiet pochodzenia żydowskiego, Urszuli Szyszko i Heleny Bienensztok. Józefa Bednarek otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 2017 r.

Tadeusz Bednarczyk w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. W 1940 r. pomógł wyprowadzić z getta mężczyznę pochodzenia żydowskiego Szmula Zygielbojma ps. Artur, członka Rady Narodowej RP w Londynie.

Bronisław i Stanisława Bednarczykowie w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Rodzice Jerzego. Przez okres czterech lat od czerwca 1940 r. ukrywali kobietę pochodzenia żydowskiego Celinę Borstem.

Jadwiga Beck w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Żona Henryka ps. Nekander, dr Bor. Ukrywała swojego mężem. Jadwiga Beck zmarła 23 marca 1946 r. we Wrocławiu.

Wacław i Felicja Bebak w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. W swoim mieszkaniu ukrywali dziewczynkę pochodzenia żydowskiego Ilonę Geva (z d. Jankielewicz). Wacław i Felicja Bebak otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1998 r.

Tadeusz i Helena (z d. Raszkiewicz) Bąkała urodził się 19 kwietnia 1920 r. W czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Przez 3 tygodnie w swoim mieszkaniu ukrywali Chaima Zbyszka Birenbauma. Tadeusz zmarł 2 września 1973 r. Helena zmarła w 2012 r. Tadeusz i Helena Bąkała otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1996 r.

Tadeusz Baziak w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Jako lekarz usuwał ślady obrzezania mężczyznom pochodzenia żydowskiego.

Witold Bayer urodził się 9 października 1906 r. w Warszawie w której mieszkała w okresie II wojny światowej. Syn Edgara i Adeli (z d. Bober). W swoim mieszkaniu ukrywał nauczycielkę z Łodzi pochodzenia żydowskiego oraz udzielał pomocy materialnej Goldce Goldfarbowi, Gamszejowi Abramowi Wielikowskiemu i Abrahamowi Mordce Wgnerowi. Zmarł 31 maja ...

Kazimiera Bayer w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 41 m. 10. W swoim mieszkaniu ukrywała lwowiankę żydowskiego pochodzenia Stellę Seidenwesagową z mężem i synem.

Irena Bawol (po mężu Mielecka) urodziła się 21 października 1921. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Siostra Felicji Tewel-Bartczak. W wynajmowanym mieszkaniu, ukrywała kobiety pochodzenia żydowskiego Sabinę Friedman ( z d. Poper) oraz Marię Korzennik z Dębicy. Irena Bawol otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 19...

Halina Bauman w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Żona Władysława. Opiekowała się swoim mężem pochodzenia żydowskiego oraz jego matką Wierą Bauman.

Tadeusz i Zofia Baumowie w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Rodzice dwójki dzieci. Małżeństwo Baumów ukrywało w swoim mieszkaniu w Aninie, kobietę pochodzenia Żydowskiego Leonię Jabłonek.

Zofia Weronika Batawia-Kłodnicka w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Opiekowała się Janem Majzner-Michalskim. Zofia Batawia otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1982 r.

Marianna Bartułd w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Była zaangażowana w pomoc Żydom, między innymi panu Świnarskiemu.

Julianna Bartoszkiewicz (z d. Kucnerowicz) urodziła się 27 maja 1909 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Tomaszowie Mazowieckim (woj.łódzkie), a następnie w Warszawie. Żona Bronisława, matka Stanisława, Jerzego, Krystyny. Ukrywała i pomagała żydowskiemu małżeństwu Waldman. Julianna zmarła 11 sierpnia 1995 r. Julianna Bartoszkiewicz otr...

Władysław Ludwig Bartoszewski urodził się 19 lutego 1922 r. w Warszawie. Syn Władysława i Beaty. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Mąż Antoniny (z d. Mijal), a od 1967 r. mąż Zofii (z d. Makuch), ojciec Władysława Teofila. Był jednym ze współzałożycieli Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Pomagał społeczności żydowskiej w znajdowaniu pr...

Jan Joniuk w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Ojciec Leokadii (po mężu Michalska), Eugenii (po mężu Bartosiak) i Zofii (po mężu Wycech). Razem z córką Eugenią ukrywał sześć osób pochodzenia żydowskiego o nazwiskach: Michelson, Jomtow oraz Walerschtein. Jan Joniuk z córką Eugenią otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata...

Pan Bartlakowski w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pracował jako administrator budynku przy ul. Siemiradzkiego 7. Był zaangażowany w pomoc Żydówce Stenii Zawadzkiej (Zagórskiej), która ukrywała się u Tamary Polak ( z d. Badmajeff) zamieszkałej w tym budynku.

Oskar Bartel urodził się 24 października we Władysławowie (woj.wielkopolskie). W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Mąż Zofii, która była Żydówką. Wyrobił dla niej fałszywe dokumenty na nazwisko Jadwiga Idzikowska. Zorganizował również dla niej kryjówkę u rodziny Kuszllów w Przytocznie (woj. lubelskie). Zmarł 5 listopada 1973 r. w ...

Marian Bartczak w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie, gdzie przeprowadził się z Gdyni. Mąż Heleny. Pomógł uzyskać fałszywe dokumenty Żydowi Markowi Kleiner (Grabowski) i wsparł go finansowo. Ukrywał i pomagał Żydówce Irenie Jabłońskiej. Zmarł 24 kwietnia 1990 r. Marian Bartczak otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 19...

Jan Bartczak urodził się w 1920 r. Syn Marii, brat Zofii (po mężu Gołąbek). W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pomagał osobom pochodzenia żydowskiego wydostać się z getta. Ukrywał ich w swoim domu. Zmarł w 1999 r. Jan Bartczak otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 2001 r.

Stefania Bartczak (z d. Krzewińska) urodziła się 19 grudnia 1911 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie, następnie w Michalinie, a od 1944 r., w miejscowości Chojnów -Pilawa (obecnie Pilawa). Matka Elżbiety. Ukrywała i opiekowała się żydowską dziewczynką (Izabela Lewi), dla której zorganizowała również fałszywe dokumenty. Pod swój...

Jerzy Bart urodził się w 1900 r. W czasie II wojny światowej razem z żona mieszkał w Warszawie. Mąż Zofii (z d. Derlicka, ur. 1912 r. zm. 1996 r.), ojciec dwójki dzieci. Małżeństwo ukrywało i pomagało kobiecie pochodzenia żydowskiego Brachi Wakszlak. Jerzy i Zofia Bart otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 2002 r.

Ignacy Barski (pseudonym „Józef”) lived in Warsaw during World War II. He was active in the underground organisation FOP (Front Odrodzenia Polski), and participated in the creation of the Council to Aid Jews (RPŻ).

Zofia Barska (ps. „Marta”) w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Działała w tajnej organizacji FOP (Front Odrodzenia Polski), gdzie systematycznie zajmowała się podopiecznymi Żydami.

Stefania Baron w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Matka Józefa. Razem z synem ukrywała i pomagała Żydówce, żonie Feliksa Heinbergera.

Janina Barczak w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Pracowała w wydziale opieki społecznej. Była zaangażowana w pomoc żydowskim dzieciom wywiezionym z domu Ojca Baudouina.

Helena Barchanowska (z d. Balwierczyk) urodziła się 1896 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Gołąbkach (obecnie osiedle w Warszawie, w dzielnicy Ursus). Matka Zofii i Janiny. Była zaangażowana w pomoc Żydom. Szukała kryjówek, przekazywała fałszywe dokumenty. W swoim domu ukrywała od października 1943 r. do stycznia 1945 r. Żyda Michała K...

Rajmund Barański (prof. dr med.) w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pomagał finansowo żydowskiej rodzinie Brokman.

Jadwiga Barańska w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. W mieszkaniu przy ul. Leśnej zajmowała jeden duży pokój, w którym ukrywała Żydów.

Janina Baranowska (z d. Machaj) w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Córka Jana i Walerii. Siostra  Eugenii (po mężu Kaźmierczak) i Józefa. Była zaangażowana w pomoc Żydom.

Antonina Baraniak w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Na prośbę znajomej Żydówki Marii Powązek, w 1942 r. przyjęła pod opiekę jej czteroletnią wówczas córkę.

Celina Bar-Natan (z d. Kujawska) urodziła się 8 maja 1913 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Ukrywała i pomagała Żydówce Alinie Rakower i jej córce. Zmarła 1 maja 2006 r. Celina Bar-Natan otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1987 r.

Zofia Baniecka urodziła się 12 lipca 1917 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Ukrywała i pomagała Żydom z rodziny Jeleń. Zmarła 2 czerwca 1993 r. Zofia Baniecka otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 2016 r.

Józef i Anna Banek (z d. Bystrzycka, zm. 30 maja 1980 r.) w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Udzielali pomocy żydowskiej rodzinie Dratwer. Józef i Anna Banek otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1976 r.

Janina Stupnicka (z d. Wójcik) urodziła się 28 lutego 1901 r. Matka Anny Bando (ur. 23 lutego 1929 r.). W czasie II wojny światowej mieszkała wraz z córką w Warszawie. Janina yyła nauczycielką. Wspólnie z córką ukrywała trzy osoby pochodzenia żydowskiego: Krystynę Wójcik, Lukaussy Grynberg oraz Mikołaja Borenstein. Ponadto, zaopatrywała ich w p...

Franciszek i Aniela Banaśkiewicz w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Rodzice Ireny (po mężu Podsędek). Dokarmiali kobietę z rodziny Cukert (nieznanego imienia). Szmuglowali też jedzenie do getta.

Eugenia Banach w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Matka dwójki dzieci. Wraz z mężem dostarczała Żydom broń do getta. W swoim domu państwo Banach ukrywało sześciu Żydów.

Anna Balińska w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Zaangażowała się w pomoc Bolesławowi Zielińskiemu i jego żonie. Dzięki Annie mogli oni utrzymywać kontakty z rodziną uwięzioną w getcie.

Zygmunt Balicki urodził się w 1888 r. W czasie II wojny światowej wraz z rodzina mieszkał w Warszawie. Mąż Jadwigi (ur. 1884 r.), ojciec Heleny (po mężu Kozłowska, ur. 19 września 1920 r.). W domu Balickich ukrywali się Żydzi, którym udało się uciec z Warszawskiego getta. Zygmunt zmarł w 1959 r. jego żona Jadwiga zmarła w 1957 r. Zygmunt, Jad...

Roman Balewicz urodził się w 1904 r. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie przy ul. Młynarskiej. Mąż Kazimiery (ur. 1902 r.) ojciec Danuty i Zofii. W swoim domu przez dwa dni ukrywali Żyda, którego Wincenty Gołębiewski wyprowadził z getta warszawskiego.

Marian Bakal w czasie II wojny światowej wraz z żoną mieszkał na warszawskim Żoliborzu. Małżeństwo przyjęło pod swój dach 3-letnią dziewczynkę żydowską, Ewę. Po pewnym czasie dziewczynkę zabrała matka, a Bakalowie pomogli znaleźć schronienie dla 6 Żydów – uciekinierów z getta. Później zaopiekowali się 10-letnim chłopcem żydowskim z Lwowa. Przyg...

Bronisław Bakal w czasie II wojny światowej wraz z żoną mieszkał w Warszawie. Małżeństwo w swoim domu ukrywało rodzinę żydowską, której udało się uciec z getta warszawskiego. Żydzi przeżyli wojnę i wyjechali do Stanów Zjednoczonych.

Janina Bagłajewska (z d. Kwiecińska) urodziła się 11 listopada 1929 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Córka Janiny (z d. Górnicka), siostra Marii (po mężu Zdanowicz) i Hanny (po mężu Morawiecka). Przez dwa lata udzielała schronienia i pomocy mężczyźnie pochodzenia żydowskiego Zygmuntowi Kellerowi oraz opiekowała się Heleną N...

Stefan i Genowefa Badowscy w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Stefan wydostał z więzienia Helenę Wiśniewską (żydowską aktorkę) i jej córkę. Zorganizował również dla nich fikcyjne dokumenty. Małżeństwo przez ok. 2-3 tygodnie (latem 1942 lub 1943 r.) ukrywało Helenę i jej córkę.

Leokadia Baczyńska urodziła się w 1906 r. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Pomagała Marii Solarskiej – Żydówce, z którą przyjaźniła się jeszcze przed wojną. Gdy Maria i jej rodzina zostali zamknięci w getcie, dostarczała im żywność i pieniądze. Pomogła Marii uciec z getta i ukrywała ją w swoim mieszkaniu. Leokadia Baczyńska ...

Dezydery Baczewski w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. W połowie lutego 1943 r. zaopiekował się Zofią Brzezińską i jej 4-letnim synem Adamem – Żydami, którym udało się uciec z getta. Pomagał im finansowo, a także przez pewien czas ukrywał na strychu swojego domu.

Jan Baculewski w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Był kierownikiem Ośrodka Szkół Zawodowych i Tajnego Nauczania Grochów-Wawer. Przyjmował na naukę dzieci żydowskie i starał się wyszukiwać dla nich bezpieczne noclegi.

Kazimierz Bacia był lekarzem internistą. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Brał udział w akcjach pomocy Żydom. W czasie domowych wizyt lekarskich przekazywał im m.in. lekarstwa, ubrania, żywność i pieniądze.

Gertruda Bablińska urodziła się w 1902 r. w Starogardzie Gdańskim (woj. pomorskie). W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie, gdzie pracowała jako niania. Zaangażowała się w pomoc chłopcu żydowskiemu – Michałowi Stolowickiemu, którego była opiekunką. Udało jej się wywieźć dziecko z Warszawy do Wilna i uzyskać dla niego fikcyjne dokumen...

Zofia Babińska w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Wdowa, matka Danuty i Krystyny. Razem z córkami przemycała żywność dla Żydów uwięzionych w getcie. Pomagała także tym, którzy przybywali po pomoc do jej pensjonatu. Po likwidacji getta rodzina przyjęła pod swój dach Melanię Przepiórkowską – starą Żydówkę. Zofia Babińska wraz z ...

Grzegorz Axentowicz pochodził z Kielc. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. W swoim mieszkaniu ukrywał Żydów, pomagał im także finansowo.

Zofia Awni (z d. Wieczorek) urodziła się 25 kwietnia 1915 r. Córka Aleksandry. W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Wynajęła mieszkanie na poddaszu i przygotowała tam kryjówkę dla żydowskiej rodziny Blajman, którym udało się uciec z getta warszawskiego. Zofia zmarła 22 stycznia 2006 r. Zofia Awni otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśr...

Władysław Augulewicz w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pracował w zakładzie wychowawczym „Nasz Dom”, w którym ukrywano dzieci żydowskie.

Jerzy i Helena (z d. Kicińska) Arwanitti w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Ukrywali w swoim mieszkaniu Żydówkę Rinę Karwasser i jej matkę, którą znali jeszcze sprzed wojny. Schronienie u nich znaleźli także Leopold Popper z synem, którym udało się uciec z getta warszawskiego. Jerzy i Helena Arwanitti otrzymali tytuł Sprawiedl...

Józef Arszennik w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Był kolejarzem. Uratował dwoje dzieci żydowskich, wyciągając je z pociągu i przekazując do sióstr w okolicach Wyszkowa (woj. mazowieckie).

Ferdynand Arczyński urodził się 8 grudnia 1900 r. w Krakowie. Był jednym z inicjatorów powstania Rady Pomocy Żydom. Referat, którym zajmował się w „Żegocie” zajmował się wyrabianiem fikcyjnych dokumentów dla Żydów. Otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1965 r. Zmarł 16 lutego 1979 w Warszawie.

Pani Arciszewska w czasie II wojny światowej zaprowadziła Żydówkę Chaję Esterstein (później Teresa Kerner) na stację kolejową w Aninie i tam przekazała ją w ręce Ireny Sendler.

Konstanty Apollow urodził się w 23 listopada 1902 r. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Prawnik, mąż Jadwigi. Wraz z żoną przez dwa miesiące ukrywał w mieszkaniu starszą Żydówkę Annę Neuding, której udało się uciec z getta warszawskiego. Konstanty i Jadwiga otrzymali tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w 1987 r.

Edward i Anna Antoszewscy w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Rodzice Urszuli, Elżbiety i Danuty. Małżeństwo prowadziło restaurację przy ul. Żelaznej w Warszawie. Rodzina pomogła Żydówce Stefanii, zatrudniając ją do opieki nad dziećmi. Edward zmarł w 1947 r.

Leszek Antecki w czasie II wojny światowej udostępniał swoje mieszkanie Żydom, których udało się wyprowadzić z getta.

Prof. Franciszek Raszeja był chirurgiem. Przed wojną kierował Kliniką Ortopedii Uniwersytetu Poznańskiego. W grudniu 1939 r. objął funkcję ordynatora oddziału chirurgii w szpitalu Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. Angażował się także w nauczanie na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. W stolicy mieszkał z żoną i dwiema córkami. Pomagał Żydo...

Roman Andrzejewski w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pomagał ukrywać się swojej żonie – Żydówce.

Władysław Andrzejczak w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Angażował się w działania mające na celu pomoc Żydom.

Stanisław Andruszkiewicz w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pomógł m. in. żydowskiej rodzinie Kerszmanów.

Elżbieta Andersz w czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Pomogła dziewczynce żydowskiej o nazwisku Masha Borenstein.

Julian Ambroziewicz urodził się 12 lutego 1899 r. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pomagał Żydom – uciekinierom z getta warszawskiego. Zmarł w 1989 r. Otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1993 r.

Leszek Aleksandrowicz w czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Pracował w szpitalu przy ul. Kopernika, brał czynny udział w ratowaniu Żydów w tym szpitalu.

Pan Albinowski był synem generała. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Tam prowadził kawiarnię, której właścicielami byli Żydzi – bracia Hirszfeld. Zarobione pieniądze przekazywał do getta.

Eugeniusz Ajewski ps. „Kotwa”. W czasie II wojny światowej zaangażował się czynnie w działalność polskiego podziemia m.in. był dowódcą II plutonu w 3. Kompanii Szturmowej IV Rejonu Obwodu Mokotów. Po upadku powstania w getcie warszawskim ukrywał przez kilka dni córkę żydowskiego doktora z Wołomina. Mężczyzna mieszkał wówczas z przyjacielem Jerz...

W 1940 r. grono bezrobotnych aktorów otworzyło w Warszawie, przy ul. Boduena kawiarnię „Pod Znachorem”. Funkcjonowała ona do wybuchu Powstania Warszawskiego. Jednymi z aktorów w niej pracujących jako kelnerzy, był Karol Adwentowicz (1871-1958) wraz z żoną Ireną (1895-1969), z pochodzenia Żydówką. Na przełomie lipca/sierpnia 1942 r. mężczyzna zo...

Marianna Adasiak (później Bartoszewska) mieszkała z rodziną w Ursusie (dziś dzielnica Warszawy). W 1939 r. kobieta owdowiała, zostając sama z dwójką dzieci: Ireną i Leszkiem. Pracując jako krawcowa musiała na swoich barkach unieść ciężar utrzymania rodziny. W 1942 r. udzieliła ona schronienia żydowskiemu małżeństwu i ich kilkuletniej córce. Pań...

Henryk (ur. 10.01.1915 r.) i Janina Adamscy mieszkali w Warszawie przy ul. Chłodnej. Wybuch wojny sprawił, że Henryk zaangażował się w działalność konspiracyjną. Mężczyzna jako „Prawdzic” należał do Praskiego Batalionu Saperów, oddział „Chwackiego”, z którym walczył w Powstaniu Warszawskim. Walka Adamskich z okupantem nie ograniczyła się tylko ...

Anastazy i Maria Dulscy mieszkali wraz z córkami Jadwigą i Wandą pod Włocławkiem, gdzie posiadali swój majątek. Po wybuchu wojny majątek ten został skonfiskowany przez władze niemieckie. Z tego powodu cała rodzina przeniosła się do Warszawy. Latem 1943 r. zwróciła się do nich o pomoc młoda Żydówka- Basia Halbersztat. Do Dulskich została skierow...

Irena Adamowicz (1910-1973) mieszkała w Warszawie. Przed wojną działała w żeńskich władzach ZHP (Związek Harcerstwa Polskiego), przez które nawiązała kontakt z żydowską organizacją młodzieżową o charakterze skautingowym- Hashomer Hatzair. Po wybuchu II wojny światowej członkowie tej organizacji czynnie zaangażowali się w ruch oporu. W getcie wa...

Nauczycielka Maria Adamkowska (ur. 30.11.1890 r.) podczas okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie, w dwupokojowym mieszkaniu. Jeden z pokoi kobieta wynajmowała pracownikom biur miejskich. Jednym z nich był dr Leon Gottesman, który pracował pod fałszywymi dokumentami, ukrywając swoje żydowskie pochodzenie. Gdy Maria odkryła jego sekret, w tro...

Wacława Adamczyk urodziła się 27 września 1906 r. mieszkała wraz z mężem Franciszkiem w Warszawie, przy ul. Siennej. W 1943 r. mężczyzna przyprowadził do ich domu, wyprowadzone z getta, małżeństwo żydowskie – Zygmunta i Lusię Sosnowskich. Para ukrywała się u nich do wybuchu Powstania Warszawskiego, w czasie, którego zginęła Lusia. Zygmunt...

Józef Abramowicz (ur. 1907 r.) mieszkał wraz z żoną Janiną w Warszawie. Małżeństwo od początku 1943 r. zaangażowało się w pomoc zbiegom z warszawskiego getta. Wśród osób, którym pomogli znajdowali się m. in. pani Dancigierowa z bliźniaczkami, Bronisław Klin, inżynier Leper, Aleksander Marek Malec oraz Rella Głowińska. W szczególności los tej os...

Igor Abramow-Newerly (ur. 24.03.1903 r. w Białowieży) pisarz i pedagog, znany jako Jerzy Abramow, Igor Newerly. Przez wiele lat był bliskim współpracownikiem Janusza Korczaka, a także redaktorem naczelnym założonego przez niego pisma „Mały Przegląd”. Więzi nawiązane podczas wspólnej pracy, nie zerwał wybuch wojny ani umieszczenie Janusza Korcza...

W centrum wojennych zmagań, przy ulicy Żurawiej 15 w Warszawie, na piątym piętrze, mieszkała rodzina Boruniów, małżeństwo Maria i Stefan oraz trójka ich dorastających dzieci, Janina, Eugeniusz i Aleksander. W 1943 roku, po zlikwidowaniu getta warszawskiego, Olek przyprowadził do domu Alusię, żydowską przyjaciółkę. Po kilku dniach zaprosił do do...

Leonard i Teodozja Kluzińscy mieli trzy córki, które aktywnie pomagały ludności żydowskiej. Janina Żelechowska z d. Kluzińska (ur. 8 marca 1911 r.), Anna Rycerz, z d. Kluzińska (ur. 18 sierpnia 1905 r.) oraz Jadwiga Śledź, z d. Kluzińska (ur. 11 lipca 1914 r.) były żołnierkami Armii Krajowej i członkiniami Rady Pomocy Żydom „Żegota.” Kobiety ...

– Słuchaj uważnie – mówił ściszonym głosem Edmund – pójdziesz teraz na Wileńską 15. Mój ojciec wie, że przyjdziesz. Zostaniesz tam z innymi do czasu, kiedy znajdziemy wam jakieś bezpieczne lokum, jasne? – Tak, Wileńska 15. Będę ostrożny – zapewnił mężczyzna, który dopiero co zbiegł z warszawskiego getta. – Papiery masz dobrze schowane? – upew...

– Nina, słuchaj, mam sprawę – zaczął Stanisław Likiernik ps. Stach. – Trzeba znaleźć kryjówkę dla mojej kuzynki Bronki Muttermilch. Da radę? – zapytał. – No jak kuzynka, to co ma nie dać rady? – odparła, a w głowie już układała plan, jak zdobyć dla niej papiery. Właściwie potrzebowała dwóch kompletów, bo w swoim mieszkaniu na warszawskim Żolibo...

Rozalia i Antonina nie mogły powstrzymać łez wzruszenia. Padły sobie w ramiona i długo jeszcze trwały w serdecznym uścisku. Gdy emocje nieco opadły, Polka wyjęła jakieś papiery i położyła je na stół. – To twoje dokumenty, Róziu. Odtąd będziesz się nazywać Róża Bogusławska. Róża Bogusławska – powtórzyła. – Nazwisko „Pasierman” wymaż z pamięci, d...

– Aniu, musimy ratować Kalmana. Jest w Tarnowie, uciekł z transportu do Bełżca – z przejęciem w głosie informował o sytuacji przyjaciela Władysław Jezierski. – Trójce Karpów pomagamy, to i Kalmanowi damy chyba radę pomóc – nieśmiało podjęła żona. – Muszę wyrobić mu papiery, a potem go tu przywieźć – układał sobie w głowie Władysław. – I to ...

„Przecież nikt przy zdrowych zmysłach nie pomyśli nawet, żeby zarządca mieszkań, z których eksmitowano Żydów, w przynależnym mu lokalu ukrywał Żydów i żeby jeszcze pomagał tym, których z tych mieszkań wyrzucono. No nie…” – bił się z myślami Antoni, zarządca mieszkań po eksmitowanych lokatorach o żydowskich korzeniach. Znał niemiecki, cieszył si...

Dni Heleny Jabłkowskiej, działaczki PPS, i Janiny Kowalik, nauczycielki z warszawskiego Żoliborza, były niezwykle intensywne – zawsze w napięciu, zawsze w pośpiechu, z oczami dookoła głowy i uchem rejestrującym każdy najdrobniejszy szmer. W warszawskim środowisku zaangażowanych w ratowanie Żydów siostry Helena i Janina były świetnie znane. Dzię...

Anna Dudek mieszkała w centrum Warszawy. Przed II wojną światową pracowała jako pomoc domowa u żydowskiej rodziny Sokolskich. Na początku 1943 r. do mieszkania Anny przyszła jej pracodawczyni. Helena Sokolska uciekła z córką z getta w Białymstoku i przyszyła z nią do Warszawy. Anna przyjęła obie Żydówki w swoim mieszkaniu. W listopadzie tego ...

Tadeusz Dobrowolski mieszkał z żoną Haliną i jej siostrą Janiną u teściowej, Janiny Klein. Janina, siostra Haliny, pracowała przed wojną w sklepie jubilerskim w Warszawie, gdzie poznała przedstawiciela szwajcarskiej firmy zegarmistrzowskiej, Seweryna Ehrlicha. W 1942 r. Seweryn Ehrlich zwrócił się do Janiny Klein z pytaniem, czy nie zna ona o...

– Mamo, tato, to jest Bronia, o której wam mówiłam – przedstawiła dziewczynkę Jadwiga. – Broniu kochana – kobieta zwróciła się do dziewczynki – to są moi rodzice. Będzie ci u nich dobrze, mnie też przez lata tak było – uśmiechnęła się filuternie. – Polubisz Pionki, zobaczysz, pięknie tu jest – rozmarzyła się Jadwiga, wspominając lata dziecięce,...

Józef Dąbrowski mieszkał w Warszawie. Wraz z kilkoma osobami tworzył grupę, która pomagała zamkniętym w getcie Żydom. Do tej grupy, poza Józefem, należeli: Janina Kornatak, Jan Chrzanowski, Jan Gadomski, Edmund i Janina Lisiccy oraz inne osoby nieznane z imienia i nazwiska. Osoby te działały w zorganizowany sposób: najpierw zbierały pieniądze, ...

Ryszard Karaś (ur. 2 lutego 1934 r.), gdy był małych chłopcem mieszkał wraz z rodzicami i bratem na gospodarstwie. Było to ich głównym źródłem utrzymania. Pan Ryszard wspomina wielką odwagę swojej babci – Józefy Karaś, która mieszkała w Wilanowie. Dziś jest to już część Warszawy. Dzięki Józefie wielu Żydów, z którymi znała się jeszcze sprzed ...

Janina Wacław z domu Furmanek podczas II wojny światowej mieszkała z rodzicami Feliksem i Stanisławą oraz rodzeństwem Mirosławą i Jerzym przy ul. Przybyszewskiej na warszawskich Bielanach. Pani Janina w swojej historii wspomina ciężkie czasy, kiedy to jej rodzina i sąsiedzi pomagali Żydom z warszawskiego getta.

Na przedramieniu miała wytatuowany numer 55793. Po niemal półrocznej gehennie przeżytej w Auschwitz-Birkenau 20 grudnia 1943 r. zmarła wycieńczona tyfusem. Była Polką, nie Żydówką. Nie tylko Żydzi bowiem ginęli w niemieckim obozie koncentracyjnym zorganizowanym przez Niemców na przedmieściach Oświęcimia – na skrzyżowaniu dróg Europy. Zofia do...

– Więcej żydowskich kreatur nie uratujesz – wymamrotał hitlerowski żandarm i wypchnął Polkę z mieszkania. Czekała ją teraz droga do Ravensbrück. Jadąc tam, myślała o wszystkich tych, którzy w czasie wojny znaleźli u niej pomoc i schronienie. „Co u nich? Czy żyją? Jak im się wiedzie?” – myśli plątały jej się w głowie. Przypomniała jej się Maria ...

Warszawska ulica Rybaki to dzisiaj miejsce dość ekskluzywne, spacerowe, wiosną i latem zalane zielenią, jesienią zaś ozłocone szeleszczącymi liśćmi. Przed wojną było tu jednak zupełnie inaczej. Była to dzielnica biedoty, mieszkali tu głównie rybacy, piaskarze, tragarze, ludzie związani zawodowo z Wisłą. Wojna ich biedę pogłębiła, bombardowania ...

Na ulicy Jagiellońskiej pod numerem 32 w Warszawie mieszkała pięcioosobowa rodzina Grudzińskich: małżonkowie Zofia i Leon oraz ich dzieci: Zosia, Mirosława i Stefan. Z końcem 1942 roku zatrzymała się u nich, jak utrzymywano, ich krewna – Gienia Skalska. W rzeczywistości dziewczynka, Gina Rapaport, była Żydówką zbiegłą wraz z ojcem z getta w Rad...

Zdzisław Gręcki* mieszkał w Warszawie. W czasie okupacji należał do Szarych Szeregów. Niósł pomoc Żydom zamkniętym w getcie. Dostarczał im także broń. Za swoją działalność został w 1942 r. publicznie rozstrzelany przy ul. Barskiej**. Bibliografia: W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Wars...

Ksiądz Franciszek Garncarek był proboszczem parafii pw. św. Augustyna w Warszawie. W październiku 1939 r. został osadzony w więzieniu na Pawiaku. Zwolniono go jeszcze w tym samym miesiącu. Po utworzeniu getta kościół św. Augustyna znalazł się na jego terenie. Początkowo nie było zakłóceń w funkcjonowaniu parafii. Wkrótce jednak została ona za...

Jan Galas mieszkał z rodziną w Warszawie. W czasie wojny musiał opuścić swoje dotychczasowe mieszkanie przy ul. Ogrodowej, ponieważ znalazło się ono na terenie getta. Nastąpiła zatem wymiana mieszkań między Galasami a Żydówkami przebywającymi w mieszkaniu przy ul. Brzeskiej. Żydówki po pewnym czasie uciekły z getta i wróciły do swojego domu. Ga...

Anna Dudek mieszkała w centrum Warszawy. Przed II wojną światową pracowała jako pomoc domowa u żydowskiej rodziny Sokolskich. Anna Dudek mieszkała w centrum Warszawy. Przed II wojną światową pracowała jako pomoc domowa u żydowskiej rodziny Sokolskich. Na początku 1943 r. do mieszkania Anny przyszła jej pracodawczyni. Helena Sokolska uciekła z...

Relacji o wydarzeniach, jakie miały miejsce w Warszawie. Pan Kazimierz Kucharczyk był motorniczym tramwaju przejeżdżającego przez teren getta. Wykazując się niesamowitą odwagą uratował on żydowskie dziecko. Posłuchajmy relacji, w której pani Sylwia Trnka opowiada o postawie swojego dziadka – Kazimierza Kucharczyka.

Historia Walerii Kozal z Poznania, która działała w Warszawie i była bardzo zaangażowana w pomoc m. in. doktorowi Januszowi Korczakowi.

Pan Gustaw Lewestan nie potrafił bezczynnie patrzeć na niebezpieczeństwo grożące jego sąsiadom – Żydom. Postanowił im pomóc i za tę pomoc poniósł śmierć. Jego decyzja pociągnęła za sobą jeszcze jedno życie. Jerzy Lewestan, brat Gustawa, został aresztowany i zesłany do obozu tylko dlatego, że jego brat nie pozostał obojętny na los rodziny żydows...

„W pobliżu naszego domu mieszkał mój i mojego brata kolega, Wiesiek Bożym. Wiesiek mieszkał na ul. Zygmuntowskiej, równoległej do ul. Polnej, gdzie ja mieszkałam, krańce posesji stykały się ogrodzeniem. Pewnego dnia przywołał mnie, żebym podeszła bliżej, ponieważ chce mi coś powiedzieć. Zapytał, czy mogę pojechać z nim po kartofle do Skrudy, bo...

Szczepan Madej urodził się 17 października 1920 r. w Wilkanowie niedaleko Płocka. Jego rodzicami byli Piotr Madej i Anna z d. Sobótka. Wychowywał się w Warszawie. Był najmłodszy z rodzeństwa – miał jeszcze czterech braci: Henryka, Stanisława, Romana i Józefa. Szczepan był harcerzem. W czasie okupacji pracował w prywatnej firmie Braci Balickich ...

Janina Dubniak wraz z mężem Józefem i małą córeczką mieszkała w Warszawie. Przed wojną przyjaźniła się z Haliną Janowską, przez którą w 1932 r. poznała Żydówkę Reginę Mikelberg. Po kilku latach los połączył obie kobiety. W czasie okupacji Regina wraz rodziną trafiła do getta. Tam skierowano ją do pracy w niemieckiej fabryce Steyer. Z każdym dn...

Ryszard i Maria Sołczyńscy mieszkali z czwórką dzieci w trzypokojowym mieszkaniu na Mokotowie. Ryszard od początku wojny związany był z działalnością Polskiego Państwa Podziemnego. 1 kwietnia 1942 r. przyprowadził do domu Wacława Ciszewskiego. Mężczyzna został ulokowany w dziecinnym pokoju. Dzieciom: Ryszardowi Wojciechowi (8 l.), Marii Barbarz...

Mieczysław Mijakowski mieszkał z żoną Zofią oraz dziećmi (Januszem, Adamem i Krystyną) na warszawskich Bielanach. Jesienią 1943 r. do ich mieszkania zapukał Wacław Nowiński, granatowy policjant. Miał nietypową prośbę. Przed wojną Wacław Nowiński pracował jako policjant i prowadził pływalnię na Wiśle. W czasie okupacji pełnił obowiązki granato...

Maria Kuśmierkiewicz mieszkała z mężem Andrzejem i dziećmi w Warszawie przy ul. Bednarskiej. Kobieta przed wojną cierpiała na skomplikowaną chorobę związaną z żyłami, które czasem pękały, powodując krwotoki. Maria leczyła się u wielu lekarzy, lecz każdy z nich twierdził, że jej choroba jest nieuleczalna. W końcu trafiła do specjalisty pochodzen...

Józef Kania mieszkał w Warszawie z żoną Ludmiłą i synem Andrzejem (ur. 1939). Przed wojną pracował jako ustawiacz maszyn w fabryce broni w Forcie Wola. W 1939 r. Józef został właścicielem domu w miejscowości Blizne Jasińskiego. na obrzeżach Warszawy. Przeprowadzkę do nowego lokum wstrzymał wybuch wojny. Pod koniec 1942 r. przyszedł do Józefa ...

11 marca 1928 r. na warszawskiej Pradze dokonano oficjalnego otwarcia Miejskiego Ogrodu Zoologicznego. W jego kolekcji znajdowało się wówczas 475 okazów zwierząt, z których około 3/4 stanowiły ptaki, a 1/4 ssaki. Ogród przez pierwsze dwa tygodnie zwiedziło ponad 6,5 tys. osób. Po niespełna roku zmarł na zapalenie płuc pierwszy dyrektor Ogrodu –...

Jerzy Zawadzki ps. „Mały” (ur. 1936 r.) przed wojną mieszkał z rodzicami przy ul. Siennej w Warszawie. Jego matka Aniela (z d. Lużyńska, ur. 1912 r.) zajmowała się domem, a ojciec Jan (ur. 1901) pracował w laboratorium chemicznym Stanisława Górskiego przy ul. Koszykowej 20. Jerzy już od najmłodszych lat interesował się wojskowością, bardzo lubi...

Zofia Wnęk, córka Natalii i Walentego Pstrągowskich, przywołuje w swojej pamięci wzruszającą historię, która wydarzyła się podczas II wojny światowej. Kiedy do domu Pstrągowskich przyszła młoda Żydówka – Zosia Głowacka, rodzina przyjęła ją do siebie i ukrywała, pomimo wielu trudności jakie przyszło im pokonywać. Zosia szczęśliwie przeżyła...

Witold Jerzy Kieżun urodził się w 1922 r. i wraz z rodziną dotarł do Warszawy, gdzie uczył się w gimnazjum. Kiedy nastała okupacja niemiecka, jego koledzy pochodzenia żydowskiego postanowili uciekać. Tylko jeden z nich – Zdzisław Kozak został. Mężczyzna nie miał semickich rysów twarzy, dlatego podjął pracę w zakładzie szklarskim u Witolda. Ten ...

Danuta Paradowska (ur. 1930 r.), po mężu Flakowska, w czasie okupacji niemieckiej zanosiła do getta warszawskiego żywność. Na terenie getta znalazły się jej koleżanki z czasów szkolnych. Pomimo tego, że na gorącym uczynku złapał ją niemiecki żandarm i zbił szpicrutą, nie zaprzestała swoich działań. Później, już razem ze starszą siostrą Hanną, p...

Wanda Czosnowska mieszkała wraz z córką Martą na warszawskiej Sadybie, przy ul. Morszyńskiej. Na początku 1940 r. u Wandy pojawiła się jej znajoma Żydówka, Franciszka Kirkien z prośbą o azyl. Kobieta posiadała fałszywe dokumenty, jednak musiała ukryć się, gdzieś gdzie nikt jej nie znał. Wanda zgodziła się jej pomóc, wynajmując jej jeden z pokoi...

Barbara i Antoni Bytniewscy mieszkali w Warszawie. Tam też byli w posiadaniu dwóch mieszkań, jednego przy ul. Nowogrodzkiej, a drugiego przy ul. św. Barbary. W czasie okupacji niemieckiej, w obu miejscach przechowywali Żydów. Mieszkanie na św. Barbary było niejako punktem przerzutowym, Ewa Rojewska przyprowadzała tam młode Żydówki na dzień lub ...