Kosów Lacki to niewielka miejscowość w województwie mazowieckim, położona nieopodal Buga. Od obozu zagłady w Treblince mieszkańców dzieliło niecałe 10 km. Stwarzało to wiele możliwości pomocy prześladowanej ludności żydowskiej, ale też niosło za sobą ogromne zagrożenie.

Jan i Aleksandra Góralowie, którzy wraz z rodziną mieszkali w kolonii Kosów Lacki, wiedzieli, że za jakąkolwiek pomoc Żydom grozi kara śmierci. Nie pozostali jednak obojętni na krzywdę drugiego człowieka. Jan zdecydował, że w ich gospodarstwie znajdzie się schronienie dla Żydów. Przekonał rodzinę, że dadzą radę pomagać tym ludziom nawet przez kilka miesięcy. Wówczas jeszcze się nie spodziewał, że „goście” spędzą u nich blisko dwa lata.

Góralowie przygotowali w stodole specjalną kryjówkę, która pomieściła w sumie 11 osób. Początkowo schronienie znaleźli tu: Isadore i Mary Koenigstein, ich synowie Jerry i Michael, bracia Abraham i Mendel Rzepka z Kosowa. Dołączyła do nich Gitla Głownia i jej ciężarna córka Feiga, Berek, Szymon i Wolf, którym udało się uciec z obozu w Treblince.

Henryka Siniakowska, najstarsza córka Jana Górala, doskonale pamięta, jak mama wstawała wcześnie rano i przygotowywała posiłki. Dzieci rano i wieczorem nosiły jedzenie do stodoły tak, by nikt ich nie zauważył. Rodzina dokonała wszelkich starań, by kryjówka była bezpieczna aż do końca wojny. Myśl o ukrywających się osobach i konsekwencjach w przypadku denuncjacji towarzyszyła Góralom każdego dnia. „Kładziesz się z myślą o tym. Budzisz się tak samo z myślą o tym” – powiedziała pani Henryka Siniakowska. Żydzi nie mogli mieszkać w domu. W małych pomieszczeniach nie ukryłoby się tak dużo osób.

Z kilku miesięcy, o których początkowo mówił Jan Góral, zrobiły się dwa lata – aż do sierpnia 1944 r. Był to bardzo trudny czas dla rodziny. Przez te wszystkie miesiące przygotowywali posiłki swoim podopiecznym, prali i sprzątali. Czynili to w ukryciu, by nikt nie dowiedział się o ich dobrych sercach.

Bibliografia:

  1. E. Kopówka, ks. P. Rytel-Andrianik, „Dam im imię na wieki” (Iz 56,5). Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów, Oksford – Treblinka 2011.
  2. [Felieton] Ocalić od zapomnienia [odcinek 14.], emisja: TV TRWAM, 02.10.2015 r., godz. 20.50.

ZDJĘCIA

  • Henryka Siniakowska

    Henryka Siniakowska