Pamięć i Tożsamość

W czasie okupacji wdowa Brühl znalazła się w trudnej sytuacji materialnej. Jej mąż był Niemcem, przyjął polskie obywatelstwo, ale zmarł jeszcze przed wojną. Kobieta miała willę „Anielin” przy ul. Dębowej w Milanówku pod Warszawą, jednak nie była w stanie jej utrzymać. Budynek, podzielony na mieszkania, zaczęła wynajmować. W ...

Józef Berman urodził się 15 grudnia 1915 r. w Kałuszynie jako najmłodsze dziecko trzeciej żony ojca. Ten miał dziewięciu synów i trzy córki, a w chwili narodzin Józefa najstarszy z synów – własne potomstwo. Bermanowie po jakimś czasie otworzyli w domu fabrykę wyrobu kożuchów z owczych skór. Po ś...

6 stycznia 1944 r. aresztowano i rozstrzelano Helenę Jabłkowską, działaczkę Polskiej Partii Socjalistycznej. Wraz ze swoją siostrą – Janiną Kowalik – uratowała wiele osób pochodzenia żydowskiego, wśród nich dzieci i  rodzinę Bardachów*. Janina Kowalik była nauczycielką i mieszkała na warszawskim Żoliborzu. Miejsc...

„Jako 14-letnia dziewczynka, najstarsza z siedmiorga dzieci, mieszkałam we wsi Kolonia Krzemieniewice niedaleko Piotrkowa Trybunalskiego. Pod koniec listopada 1944 r. przewieziono do naszego domu rannego Żyda – partyzanta. Mama była z dziećmi w domu, a tata, kolejarz, na służbie. Mama schowała rannego do ...

Helena Michałowicz z d. Piotrowska urodziła się 6 października 1908 r. w Piotrkowie Trybunalskim. W czasie okupacji niemieckiej pracowała w Urzędzie Skarbowym, który znajdował się na terenie tzw. małego getta. Helena dołączyła do Armii Krajowej i została łączniczką o pseudonimie „Krystyna”. Gdy dowie...

Helena Migiel mieszkała w Białym Dunajcu k. Nowego Targu. Pomagała prześladowanym Żydom, za co została wtrącona do więzienia w Nowym Targu. Ludwika Migiel kontaktowała się z córką za pośrednictwem księdza. Helena poinformowała go, że zostanie wywieziona z dwiema innymi kobietami pochodzącymi z T...

Henryk Buszko (30 lat) mieszkał we wsi Liza Stara k. Białegostoku i ukrywał Żydów, którzy uciekli z transportu do obozu koncentracyjnego w Treblince. Został za to zamordowany 21 września 1943 r. przez żandarmów z posterunku w Piętkowie.   Bibliografia: Those Who Helped. Polish Rescu...

W czasie okupacji Henryk i Albina Wiercińscy mieszkali z synem Franciszkiem, jego żoną Bronisławą i ich małym synkiem Grzegorzem we wsi Borejki (województwo wileńskie). W latach 1942-1943 udzielali pomocy dwóm Żydówkom: matce i córce, Fańce i Noemi (miała około 17 lat). Noemi wspominała po latach: „Pamięt...

Hipolit Kamiński wraz z żoną i 17-letnią córką Aliną mieszkał we wsi Sosnowica niedaleko Chełma Lubelskiego. W maju 1942 r. do ich domu weszli żandarmi z 2. Plutonu 2. Szwadronu III Oddziału policji konnej. Rodzina była torturowana, a następnie zastrzelona za udzielanie pomocy Żydom. Źródło podaje, ż...

W 1943 r. we wsi Łopuszna Certes, na obecnej Ukrainie, pani Albina Cichowska uratowała wielu Żydów dlatego, że nie bała się działać i odważnie stawiła czoło zagrożeniu. Posłuchaj p. Danuty Małej, która zna tę historię z opowieści swojego taty.

Bolesław Kuligowski (ur. 1898 r.) był więźniem obozu oświęcimskiego od 1942 – 1944 r. Jego wnuk Michał Kuligowski podjął szereg działań, by pamięć o dziadku przetrwała, a wiele szczegółów nie zostało zatartych. Kiedy wybuchła wojna Bolesław Kuligowski przystąpił do struktur Polskiego Państwa Podziemnego....

Historia Danuty Kozłowskiej, która jako mała dziewczynka dzieliła się żywnością z żydowską przyjaciółką Lubą Petlin. O tej pomocy nie wiedzieli rodzice pani Danuty – Zofia i Konstanty Kozłowscy, którzy również nie byli obojętni na ciężki los Żydów z Białegostoku.

Historia pomocy niesionej we wsi Kwaszyn w ówczesnym powiecie pińczowskim. Jan i Bronisława Paluch ukrywali u siebie mężczyznę pochodzenia żydowskiego z Działoszyc. O historii ukrywania Żyda w Kwaszynie opowiedział nam pan Krzysztof Paluch, syn Jana i Bronisławy Paluch.

Historia dotyczącej pomocy Żydom przez pana Jana Kliwaka i jego rodzinę. Państwo Kliwakowie w czasie wojny ukrywali żydowską kobietę i jej dwóch synów w swoim domu w Zabojkach, koło Tarnopola. O konsekwencjach tej pomocy dla Jana Kliwaka opowiedział nam pan Józef Karniowy. On sam usłyszał tę historię od s...

W miejscowości Stawiski żyło przed okupacją około 2500 Żydów. W czasie wojny większość z nich zginęła z rąk okupanta. Dziś nie mieszka tam już ani jedna osoba pochodzenia żydowskiego. Jednym z niewielu, którym udało się przeżyć, był Jankiel Piekarewicz. Chłopak ocalał dzięki wrodzonemu sprytowi i pomocy wielu okolicznyc...

Relacji o wydarzeniach, jakie miały miejsce w Warszawie. Pan Kazimierz Kucharczyk był motorniczym tramwaju przejeżdżającego przez teren getta. Wykazując się niesamowitą odwagą uratował on żydowskie dziecko. Posłuchajmy relacji, w której pani Sylwia Trnka opowiada o postawie swojego dziadka – Kazimierza Kucharczyka.

Edward Wodziński, jako mały chłopiec, po drodze do szkoły mijał ciężko pracujących i wygłodzonych Żydów. Kilka razy podzielił się z nimi chlebem, który dawała mu matka. Zapraszamy do wysłuchania historii, którą opowiedziała jego żona – Krystyna Wodzińska

Historia żydowskiej rodziny Praport, to wzruszająca walka o przetrwanie. Varda Schoenbaum opowiada o tym, jak jej matka Miriam przy wielkiej odwadze i pomocy Henryka Stanisławskiego wydostała się z getta, z nią samą na rękach. Mężczyzna z wielką ofiarnością szukał schronienia, choćby na kilka dni, dl...

Henryk Budziszewski wraz z żoną Stanisławą ukrywał ok. 7-osobową rodzinę żydowską z Nura. Posłuchajmy o tym jak zimą 1943 r. ich najstarszy syn – Wacław Budziszewski wykazał się ogromną odwagą stając przed funkcjonariuszami niemieckimi i ratując życie całej swojej rodziny. O tych trudnych wydarzeniach opowiedzia...

Relacja Stanisławy Worach, która wspomina tragiczną w skutkach pomoc rodzinie żydowskiej na Wołyniu, w Kołkach oddalonych 50 km od Łucka. Pani Stanisława pamięta te wydarzenia, bo była już wówczas dziewczynką uczącą się w szkole. Posłuchajmy jej relacji dotyczącej rodziny państwa Małeckich, którzy za ukrycie żydows...

Historia Walerii Kozal z Poznania, która działała w Warszawie i była bardzo zaangażowana w pomoc m. in. doktorowi Januszowi Korczakowi.