Pamięć i Tożsamość

– Haniu, wiesz, tak sobie pomyślałam, że skoro i tak częściej nas w domu nie ma, niż jesteśmy… że skoro częściej jesteśmy w Warszawie niż tu – ty w szkole, ja w pracy – to może i nasze piętro wynajmiemy… Już nawet miałabym chętnych – mówiła tajemniczo mama 18-letniej Hani, pani Brühl. – Dom coraz tru...

Helena Antoniak z d. Topolska w czasie II wojny światowej mieszkała we wsi Sosnowica (woj. mazowieckie). Pomogła Żydówce – Chanie Żelazo.

Helena Arak w czasie II wojny światowej mieszkała w Siedlcach (woj. mazowieckie). Pomogła ukryć się Żydowi o nazwisku Ela Kaselbrener. Po wojnie została jego żoną.

Helena Babiarz w czasie II wojny światowej mieszkała w Chełmie (woj. lubelskie). Przez ok. miesiąc ukrywała Rywkę Mastbojm – Żydówkę, która jesienią 1943 r. opuściła getto w Chełmie.

Józef Berman urodził się 15 grudnia 1915 r. w Kałuszynie jako najmłodsze dziecko trzeciej żony ojca. Ten miał dziewięciu synów i trzy córki, a w chwili narodzin Józefa najstarszy z synów – własne potomstwo. Bermanowie po jakimś czasie otworzyli w domu fabrykę wyrobu kożuchów z owczych skór. Po ś...

Dni Heleny Jabłkowskiej, działaczki PPS, i Janiny Kowalik, nauczycielki z warszawskiego Żoliborza, były niezwykle intensywne – zawsze w napięciu, zawsze w pośpiechu, z oczami dookoła głowy i uchem rejestrującym każdy najdrobniejszy szmer. W warszawskim środowisku zaangażowanych w ratowanie Żydów siostry H...

– Chłopaki, co z nim robimy? Musi mieć spokój, w miarę ciepło i sucho, trzeba go opatrzyć… w lesie mu tego nie zagwarantujemy – zastanawiał się jeden z żydowskich partyzantów. – Może nie najbliżej, ale najpewniej będzie przetransportować go do Kasprzyków w Kolonii Krzemieniewice. Oni nigdy nikogo nie zostawili...

Numer obozowy: 44 105. Wcześniej: Helena Kuciel, urodzona w Pile Kościeleckiej 22 października 1907 roku, jeszcze za niewolnej Polski. Gdy po chwili oddechu przyszła kolejna okupacja, kobieta ukryła u siebie trzy osoby pochodzenia żydowskiego. Wysłannicy Hitlera przyszli po nią w maju 1943 roku. Aresztowana za ...

Helena Michałowicz z d. Piotrowska urodziła się 6 października 1908 r. w Piotrkowie Trybunalskim. W czasie okupacji niemieckiej pracowała w Urzędzie Skarbowym, który znajdował się na terenie tzw. małego getta. Helena dołączyła do Armii Krajowej i została łączniczką o pseudonimie „Krystyna”. Gdy dowie...

Helena Migiel mieszkała w Białym Dunajcu k. Nowego Targu. Pomagała prześladowanym Żydom, za co została wtrącona do więzienia w Nowym Targu. Ludwika Migiel kontaktowała się z córką za pośrednictwem księdza. Helena poinformowała go, że zostanie wywieziona z dwiema innymi kobietami pochodzącymi z T...

– Zginiesz za to, psie – wycedził przez zęby jeden z niemieckich żandarmów przybyłych z posterunku w Piętkowie do 30-letniego Henryka Buszki mieszkającego we wsi Liza Stara k. Białegostoku. Tego dnia, 21 września 1943 r., Polak został bestialsko zamordowany przez Niemców za ukrywanie Żydów zbiegłych ...

W czasie okupacji Henryk i Albina Wiercińscy mieszkali z synem Franciszkiem, jego żoną Bronisławą i ich małym synkiem Grzegorzem we wsi Borejki (województwo wileńskie). W latach 1942-1943 udzielali pomocy dwóm Żydówkom: matce i córce, Fańce i Noemi (miała około 17 lat). Noemi wspominała po latach: „Pamięt...

Henryk (ur. 10.01.1915 r.) i Janina Adamscy mieszkali w Warszawie przy ul. Chłodnej. Wybuch wojny sprawił, że Henryk zaangażował się w działalność konspiracyjną. Mężczyzna jako „Prawdzic” należał do Praskiego Batalionu Saperów, oddział „Chwackiego”, z którym walczył w Powstaniu Warszawskim. Walka Adamskic...

– Tato, słyszysz? Jakby tętent kopyt… – zwróciła się do ojca zaniepokojona hałasem 17-letnia Alina. Dudnienie zaczęło się wzmagać. Po chwili ustało. – Panienko Najświętsza, to żandarmy – z przerażeniem wyszeptała matka Aliny, widząc w obejściu konną gromadę. Na ucieczkę nie było już czasu. Do domu Kamińskich w...

W 1943 r. we wsi Łopuszna Certes, na obecnej Ukrainie, pani Albina Cichowska uratowała wielu Żydów dlatego, że nie bała się działać i odważnie stawiła czoło zagrożeniu. Posłuchaj p. Danuty Małej, która zna tę historię z opowieści swojego taty.

Bolesław Kuligowski (ur. 1898 r.) był więźniem obozu oświęcimskiego od 1942 – 1944 r. Jego wnuk Michał Kuligowski podjął szereg działań, by pamięć o dziadku przetrwała, a wiele szczegółów nie zostało zatartych. Kiedy wybuchła wojna Bolesław Kuligowski przystąpił do struktur Polskiego Państwa Podziemnego....

Historia Danuty Kozłowskiej, która jako mała dziewczynka dzieliła się żywnością z żydowską przyjaciółką Lubą Petlin. O tej pomocy nie wiedzieli rodzice pani Danuty – Zofia i Konstanty Kozłowscy, którzy również nie byli obojętni na ciężki los Żydów z Białegostoku.

Historia pomocy niesionej we wsi Kwaszyn w ówczesnym powiecie pińczowskim. Jan i Bronisława Paluch ukrywali u siebie mężczyznę pochodzenia żydowskiego z Działoszyc. O historii ukrywania Żyda w Kwaszynie opowiedział nam pan Krzysztof Paluch, syn Jana i Bronisławy Paluch.

Historia dotyczącej pomocy Żydom przez pana Jana Kliwaka i jego rodzinę. Państwo Kliwakowie w czasie wojny ukrywali żydowską kobietę i jej dwóch synów w swoim domu w Zabojkach, koło Tarnopola. O konsekwencjach tej pomocy dla Jana Kliwaka opowiedział nam pan Józef Karniowy. On sam usłyszał tę historię od s...

W miejscowości Stawiski żyło przed okupacją około 2500 Żydów. W czasie wojny większość z nich zginęła z rąk okupanta. Dziś nie mieszka tam już ani jedna osoba pochodzenia żydowskiego. Jednym z niewielu, którym udało się przeżyć, był Jankiel Piekarewicz. Chłopak ocalał dzięki wrodzonemu sprytowi i pomocy wielu okolicznyc...

Relacji o wydarzeniach, jakie miały miejsce w Warszawie. Pan Kazimierz Kucharczyk był motorniczym tramwaju przejeżdżającego przez teren getta. Wykazując się niesamowitą odwagą uratował on żydowskie dziecko. Posłuchajmy relacji, w której pani Sylwia Trnka opowiada o postawie swojego dziadka – Kazimierza Kucharczyka.

Edward Wodziński, jako mały chłopiec, po drodze do szkoły mijał ciężko pracujących i wygłodzonych Żydów. Kilka razy podzielił się z nimi chlebem, który dawała mu matka. Zapraszamy do wysłuchania historii, którą opowiedziała jego żona – Krystyna Wodzińska

Historia żydowskiej rodziny Praport, to wzruszająca walka o przetrwanie. Varda Schoenbaum opowiada o tym, jak jej matka Miriam przy wielkiej odwadze i pomocy Henryka Stanisławskiego wydostała się z getta, z nią samą na rękach. Mężczyzna z wielką ofiarnością szukał schronienia, choćby na kilka dni, dl...

– Ja ich tu przyprowadziłem, w nocy, i przez tę noc ich tu przechowałem – bez cienia strachu na twarzy oświadczył Niemcom przybyłym na teren gospodarstwa 18-letni Wacław Budziszewski. Żandarmi otoczyli zabudowania i wszystkich wyprowadzili na zewnątrz. Ktoś im doniósł, że rodzina Budziszewskich spod lasu w&nbs...

Relacja Stanisławy Worach, która wspomina tragiczną w skutkach pomoc rodzinie żydowskiej na Wołyniu, w Kołkach oddalonych 50 km od Łucka. Pani Stanisława pamięta te wydarzenia, bo była już wówczas dziewczynką uczącą się w szkole. Posłuchajmy jej relacji dotyczącej rodziny państwa Małeckich, którzy za ukrycie żydows...

Historia Walerii Kozal z Poznania, która działała w Warszawie i była bardzo zaangażowana w pomoc m. in. doktorowi Januszowi Korczakowi.