Fabian i Jadwiga Ciurajowie - zamordowani za pomoc Żydom
Fabian i Jadwiga Ciurajowie ze wsi Kolonia Fabianówka bardzo często przebywali w sąsiednich Kozicach Górnych, gdzie mieszkały osierocone dzieci Malców – wnuki Ciurajów. Niemal codziennie pomagali najstarszemu Mieczysławowi w pracach na 17-hektarowym gospodarstwie. W październiku 1943 r. również przyjechali do ...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - historia Witolda Jerzego Kieżuna
Witold Jerzy Kieżun urodził się w 1922 r. i wraz z rodziną dotarł do Warszawy, gdzie uczył się w gimnazjum. Kiedy nastała okupacja niemiecka, jego koledzy pochodzenia żydowskiego postanowili uciekać. Tylko jeden z nich – Zdzisław Kozak został. Mężczyzna nie miał semickich rysów twarzy, dlatego podjął pracę w&n...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - Jan Kujawa
Jan Kujawa (ur. 16.02.1923 r.) opowiada o swojej młodości i życiu we wsi Słupka k. Konina, gdzie mieszkał wraz z rodzicami – Walentym i Janiną oraz rodzeństwem. Handel w okolicy był całkowicie zdominowany przez ludność żydowską, która była stosunkowo liczna. Jan Kujawa wspomina również jak do poblisk...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - Jerzy Zawadzki
Jerzy Zawadzki ps. „Mały” (ur. 1936 r.) przed wojną mieszkał z rodzicami przy ul. Siennej w Warszawie. Jego matka Aniela (z d. Lużyńska, ur. 1912 r.) zajmowała się domem, a ojciec Jan (ur. 1901) pracował w laboratorium chemicznym Stanisława Górskiego przy ul. Koszykowej 20. Jerzy już od najmłodszych lat intere...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - relacja Heleny Kowalewskiej
Helena Kowalewska z d. Gwozdowicz urodziła się w 1916 r. w miejscowości Bursztyn. Po śmierci ojca wraz z matką i rodzeństwem przeprowadziła się do Przemyśla. Tam odnalazła ich Lusia – Żydówka – koleżanka sprzed wojny. Po wielu przeżytych dramatycznych wydarzeniach znalazła u Gwozdowiczów s...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - relacja Władysława Sajkowskiego
Relacja Władysława Sajkowskiego, który – jeszcze przed wojną – w Gostyninie miał wielu znajomych Żydów. Gdy w mieście powstało getto, znajomości nie zakończyły się. Władysław Sajkowski miał wiele pomysłów na pomoc Żydom, choć doskonale zdawał sobie sprawę z konsekwencji takich działań. Opowiada wiele ciekawych i z...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - rozmowa z Heleną Szarek
„Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich”. Te słowa zaczerpnięte z Ewangelii wg św. Jana będą umieszczone na ścianach Kaplicy Pamięci – miejscu poświęconym Polakom ratującym ludność żydowską w czasie Holokaustu. Zapraszamy Państwa do obejrzenia fragmentów rozmowy z...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - sylwetka ks. inf. Grzegorza Pawłowskiego
Felietony z cyklu Ocalić od zapomnienia powstały w czasie gromadzenia informacji o Polakach ratujących ludność żydowską w czasie Holokaustu, gromadzonych dla Kaplicy Pamięci budowanej w toruńskiej Świątyni. Przedstawiamy sylwetkę ks. inf. Grzegorza Pawłowskiego – Jakuba Hersz Grinera. To prawdopodobnie jedyn...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - Zofia Wnęk
Zofia Wnęk, córka Natalii i Walentego Pstrągowskich, przywołuje w swojej pamięci wzruszającą historię, która wydarzyła się podczas II wojny światowej. Kiedy do domu Pstrągowskich przyszła młoda Żydówka – Zosia Głowacka, rodzina przyjęła ją do siebie i ukrywała, pomimo wielu trudności jakie przyszło im pokonywać. Z...
Felieton z cyklu Ocalić od zapomnienia - Zygmunt Ruszczak
Zygmunt Ruszczak urodził się 27 kwietnia 1935 r. w Janikowie. Mieszkał wraz z matką Michaliną ojcem Józefem i braćmi: Henrykiem, Marianem i Janem. Pomimo ogromnego zagrożenia rodzina Ruszczaków ukrywała w stodole trzech Żydów. Kiedy funkcjonariusze niemieccy przyjechali do nich w celu przeprowadzenia rewi...
Feliks Bielawski
Feliks Bielawski ukrywał w swoim domu Żyda Leona Cymlela.
Feliks Bobys
Feliks Bobys w czasie II wojny światowej mieszkał we wsi Majdan Nepryski (woj. lubelskie). Żołnierz Armii Krajowej. W lipcu 1943 r. wraz z kolegami z oddziału pomogli uciekinierce z transportu. Uratowali żydówkę Danię Goldwuim która leżała ciężko ranna na torach. Dania pochodziła ze wsi Biała (obecni...
Feliks Ciesielski - zamordowany za pomoc Żydom
Przed drzwiami mieszkania państwa Ciesielskich stali gestapowcy. Romualda, żona Feliksa, była akurat sama z synkiem. – Idziesz z nami – tonem niecierpiącym sprzeciwu odezwał się po niemiecku gestapowiec. Romualda wiedziała, że do domu prędko nie wróci. Na sumieniu miała bowiem sporo… Na początku okupacji wraz z&nbs...
Feliks i Bronisława Bazydłowie
Feliks i Bronisława Bazydłowie w czasie II wojny światowej mieszkali we wsi Budzyno-Bolki (woj. Mazowieckie). Rodzice Henryka. Ukrywali w swoim domu trzy osoby pochodzenia żydowskiego Fajgę, Nachmana oraz Rozena Ostrowskich.
Feliks i Wiktoria Antosiewiczowie
Feliks i Wiktoria Antosiewiczowie w czasie II wojny światowej mieszkali w Radzyniu Podlaskim (woj. lubelskie). Rodzice dwóch córek. Małżeństwo ukrywało w swoim domu dwie Żydówki – Pesę Bidermann i Sabę Blumen. Feliks i Wiktoria Antosiewiczowie otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1992 r.
Feliksa Brygoła z rodziną - zamordowana za pomoc Żydom
Wszystko działo się jak w westernie. Brakowało tylko kowbojskich kostiumów i koni. No i masakra odbyła się w rzeczywistości, a nie na planie filmowym. Było lato 1943 roku. Niemcy otoczyli usytuowane we wsi Poizdów-Kolonia gospodarstwo Feliksy Brygoły – wdowy mieszkającej z trojgiem swoich dzieci, zięcie...
Feliksa i Stanisław Adameczek
We wsi Ernestynów (woj. lubelskie) mieszkali Stanisław (1897-1946) i Feliksa (1898-1984) Adameczek wraz z rodziną. Latem 1942 r. na ich gospodarstwie pojawił się Herszl Kurchant prosząc o schronienie dla siebie oraz swoich dzieci: Marianki, Blimy i Lejby. Mężczyzna był szewcem, mieszkał w Serokomli, a ze ...
Ferdynand Arczyński
Ferdynand Arczyński urodził się 8 grudnia 1900 r. w Krakowie. Był jednym z inicjatorów powstania Rady Pomocy Żydom. Referat, którym zajmował się w „Żegocie” zajmował się wyrabianiem fikcyjnych dokumentów dla Żydów. Otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1965 r. Zmarł 16 lutego 1979 w Warszawie.
Filipina i Teofil Bobrowniccy z synem Andrzejem
Filipina i Teofil Bobrowniccy wraz synem Andrzejem (ps. „Jastrzębowski”, „Jastrzębski”, ur. w 1920 r.) w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Udzielili schronienia młodemu żydowskiemu małżeństwu ze Lwowa oraz Żydowi Icchakowi Borensztajnowi. Andrzej był żołnierzem Kedywu AK (żoliborska grupa dywersji)...
Flawian i Stanisława Boczkowscy z dziećmi Józefem, Zygmuntem i Heleną
Flawian i Stanisława Boczkowscy wraz z dziećmi Józefem, Zygmuntem i Heleną (po mężu Sapierzyńska) w czasie II wojny światowej mieszkali we wsi Raków (obecnie Ukraina). Cała rodzina Boczkowskich ukrywała żydowską rodzinę Grynholc, dla której wykopali schron pod podłogą swojego domu. Flawian i Stanisława Boczkowscy...
Florian, Maria, Stanisław, Helena Węgłowscy i sąsiad
Podczas okupacji niemieckiej Nowa Huta znajdowała się w gminie Ludwipol (województwo wołyńskie, obecnie Ukraina). Wśród około 130 domostw były też zabudowania należące do Floriana i Marii Węgłowskich. To tam po ucieczce z getta trafili Wexlerowie. Polacy i Żydzi z terenów Nowej Huty żyli w zgodzie....
Franciszek Antczak
Franciszek Antczak w czasie II wojny światowej mieszkał we wsi Nowy Boguszyn (woj. mazowieckie). Tam zaangażował się w dostarczanie żywności do getta.
Franciszek Bakalorski
Franciszek Bakalorski w czasie II wojny światowej mieszkał we wsi Stachlew (woj. łódzkie). Był zaangażowany w pomoc Żydom, których ukrywali jego sąsiedzi – Weronika i Jakub Kosmatka.
Franciszek Banaś
Franciszek Banaś urodził się w 1901 r. W czasie II wojny światowej mieszkał w Krakowie. Pomagał Żydom z getta krakowskiego. Zmarł w 1985 r. Franciszek Banaś otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1980 r.
Franciszek Banaś z Drużyny Bartoszowej
Franciszek Banaś (ur. 12.02.1901 r. w Gdowie) należał do Drużyny Bartoszowej. Jako siedemnastolatek wstąpił do batalionu saperów. Żołnierz dywizji wielkopolskiej podczas wojny polsko-bolszewickiej na froncie północnym. Został ciężko ranny w głowę pod Kozłowem na Podolu. „W 1922 roku mundur wojskowy zamienił na...
Franciszek Baran
Franciszek Baran w czasie II wojny światowej mieszkał w miejscowości Stróża (woj. małopolskie). Mąż Anny, ojciec Bolesława i Mieczysława. Ukrywał i pomagał żydowskiej rodzinie Optiker. Franciszek Baran otrzymał tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 1987 r.
Franciszek Bartoszek
Franciszek Józef Bartoszek (ps. „Jacek”, „Stefan”) urodził się 27 października 1910 r. w Pieraniach (woj. kujawsko-pomorskie). W czasie II wojny światowej mieszkał we Lwowie (Ukraina), a następnie przeniósł się do Jasła (woj. podkarpackie). Od stycznia 1942 r. członek Polskiej Partii Ludowe (PPR), a ...
Franciszek Bednarczyk
Franciszek Bednarczyk w czasie II wojny światowej mieszkał w Józefowie (woj. mazowieckie). Brat Józefa Bednarczyka. Przez okres czterech lat od 1941 r. ukrywał w swoim domu chłopca pochodzenia żydowskiego Tadeusza Kona.
Franciszek Belniak - zamordowany za pomoc Żydom
– Dzisiaj mam też pocztę – zaanonsował Franciszek. Z torby wysupłał przygotowane przez żonę Marię jedzenie, a zaraz potem podał mężczyznom korespondencję. Na jego adres przychodziły bowiem listy z obozu płaszowskiego pisane przez krewnych Leona Gelcaldera oraz niejakiego Eizberga, Żydów ukrywających się w lasach nieopod...
Franciszek Bieniasz
Franciszek Bieniasz urodził się w 1900 r. W czasie II wojny światowej mieszkał w Dębicy (woj. podkarpackie). Niósł pomoc ludności żydowskiej. Zmarł w 1994 r.
Franciszek Biernat z matką
Franciszek Biernat wraz z matką w czasie II wojny światowej mieszkał w Kretowcach (obecnie Ukraina). Oboje byli zaangażowani w pomoc ludności żydowskiej.
Franciszek, Bronisława, Kazimiera Źrałkowie
Franciszek Źrałko mieszkał z żoną Bronisławą i córką Kazimierą w małej kolonii Lasowy, około 1,5 km od Wicynia. Rejon należy obecnie do Ukrainy. Małżeństwo prowadziło gospodarstwo rolne. Pewnego dnia do domu Źrałków zapukała trójka osób pochodzenia żydowskiego. Rodzeństwo Bronia i Łajbisz Kanner oraz ich kol...
Franciszek i Aniela Banaśkiewiczowie
Franciszek i Aniela Banaśkiewicz w czasie II wojny światowej mieszkali w Warszawie. Rodzice Ireny (po mężu Podsędek). Dokarmiali kobietę z rodziny Cukert (nieznanego imienia). Szmuglowali też jedzenie do getta.
Franciszek Baran z żoną i matką
Franciszek Baran w czasie II wojny światowej mieszkał we wsi Węgliska (woj. podkarpackie). Syn Jana i Marii (z d. Guz). Mąż Heleny (z d. Baran), ojciec Zofii (po mężu Babiarz). Razem z żona i matką Marią, ukrywał Żydówkę Goldę Grunfeld (z d.Meir) i jej dwóch synów Herszla i Jankiela.
Franciszek i Helena Baranowie, Maria Baran i Anna Guz z Rakszawy
Węgliska to polska wieś położona niedaleko Rakszawy w województwie podkarpackim (powiat łańcucki). Okupacja niemiecka przesądziła o losie Żydów, którzy szukali schronienia u ludności polskiej. Jedną z bezpiecznych kryjówek był w tym czasie dom rodziny Baranów. W 1942 r. Helena wyszła za mąż za Franc...
Franciszek i Józef Drągowie, Franciszek Dziubek, Jan Pomykała, Jan i Wojciech Żakowie
Franciszek Drąg mieszkał we wsi Przewrotne (gmina Głogów Małopolski). Wraz z innymi gospodarzami pomógł ukrywającej się w lesie żydowskiej rodzinie Zelerów**: Metli (około 78 lat) i jej dzieciom: Lejbowi, Srulowi, Gitli i Gnendli (Gnedli). Franciszek Drąg mieszkał we wsi Przewrotne (gmina Głogów Małopolski). Wraz...
Franciszek i Julia Chybowscy - zamordowani za pomoc Żydom
Franciszek Chybowski (ur. 1883 r.) mieszkał z żoną Julią (ur. 1889 r.) w niewielkiej wsi Rzędowice* (powiat Miechów, gmina Książ Wielki). 5 marca 1943 r. Chybowscy zostali rozstrzelani za pomoc osobom pochodzenia żydowskiego. Ich ciała pochowano na cmentarzu w Książu Wielkim. Bibliografia: IPN B...
Franciszek i Katarzyna Białomazur
Franciszek i Katarzyna Białomazur w czasie II wojny światowej mieszkali we wsi Ciemierzyńce (Ukraina). Rodzice Czesławy. Dostarczali żywność osobom pochodzenia żydowskiego.
Franciszek i Katarzyna Bieleccy z córką Jadwigą
Franciszek i Katarzyna Bieleccy w czasie II wojny światowej mieszkali w Przemyślu (woj. podkarpackie). Rodzice Jadwigi (po mężu Wolarz), Edwarda, Kazimierza i Zbigniewa. Ukrywali i wychowywali Żydówkę Helenę.
Franciszek i Magdalena Banasiewicz
Franciszek Banasiewicz urodził się 2 kwietnia 1884 r. W czasie II wojny światowej mieszkał w miejscowości Orzechowce (woj. podkarpackie). Mąż Magdaleny (z d. Lenar, ur. 7 lipca 1884 r.). Rodzice Tadeusza (ur. 8 lutego 1925 r. zm. 1 maja 2010 r.), Marii, Stanisława i Eugeniusza. Ukrywali 14 osób pochodzenia żydowsk...
Franciszek i Tekla Zalwowscy, ich synowie: Józef, Michał, Stanisław, Władysław
Franciszek i Tekla Zalwowscy mieszkali z czterema synami (Józefem, Michałem, Stanisławem i Władysławem) w Zbarażu. Zajmowali się pracą na roli. W sierpniu 1942 r. w Zbarażu rozpoczęły się deportacje ludności żydowskiej do obozu w Bełżcu, a w grudniu utworzono getto. Ostateczna likwidacja ...
Franciszek i Wiktoria Bąkowie
Franciszek i Wiktoria Bąkowie w czasie II wojny światowej mieszkali we wsi Wola Zarczycka (woj. podkarpackie). Rodzice Jana. Na terenie swojego gospodarstwa ukrywali osoby pochodzenia żydowskiego Minkę Stenkel oraz rodzinę Jabron.
Franciszek i Wiktoria Balawenderowie z Zalesia koło Lubaczowa
Za okupacji niemieckiej życie rodziny Balawendrów z Zalesia (gm. Oleszyce, pow. lubaczowski) toczyło się właściwie w jednej izbie. Co prawda w projektach dom był większy, ale wojna nie sprzyjała dokończeniu budowy. Za ścianą była druga izba, dość szczególna. Mieściła się tam skrzynia do przewożenia ziemniaków, tzw. gara...
Franciszek i Zofia Banaszkowie z synem Józefem
Franciszek Banaszek w czasie II wojny światowej mieszkał w Kraśniku (woj. lubelskie). Mąż Zofii, ojciec Józefa. Wraz z rodzina ukrywał w swoim gospodarstwie osoby pochodzenia żydowskiego.
Franciszek Raszeja - zamordowany za pomoc Żydom
Prof. Franciszek Raszeja był chirurgiem. Przed wojną kierował Kliniką Ortopedii Uniwersytetu Poznańskiego. W grudniu 1939 r. objął funkcję ordynatora oddziału chirurgii w szpitalu Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. Angażował się także w nauczanie na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. W stolicy mieszkał z&...
Franciszka Abramowicz
Franciszka Abramowicz, mieszkanka Międzyrzeca Podlaskiego (woj. lubelskie) podczas okupacji niemieckiej ukrywała w swoim domu żydowskiego sąsiada- Sendera Dyszla. Mężczyzna w momentach zagrożenia chronił się w piwnicy. Po zadenuncjowaniu Sender przeniósł się do pobliskiego lasu, gdzie Franciszka donosiła mu żywność. Gdy...
Franciszka Adler
Franciszka Adler w czasie II wojny światowej mieszkała wraz z synem Wiesławem w Białej Podlaskiej. Mąż kobiety przebywał wówczas w Oflagu II C Woldenberg (obecnie miejscowość Dobiegniew, woj. lubuskie). Pewnego dnia 1943 r. do mieszkania kobiety zapukał starszy mężczyzna żydowski prosząc o żywność. Zapewne odł...
Franciszka i Jan Bieleccy
Franciszka Tekla Bielecka (ur. w 1878 r.) i Jan Bielecki (ur. 20 czerwca 1867 r.) byli rodzeństwem. Oboje urodzili się w Częstochowie. Dzieci Michała i Marianny (z d. Dziubandy). W czasie II wojny światowej mieszkali w Częstochowie. Ukrywali osoby pochodzenia żydowskiego, za co zostali aresztowani 9 ...
Franciszka Bil
Franciszka Bil w czasie II wojny światowej mieszkała we Lwowie. Żona Tomasza. Ukrywała przez wiele miesięcy w swoim domu 12-letniego żydowskiego chłopca Marka Wallacha (Strauss) oraz jego rodziców Yosefa i Sidonię Wallach (Strauss). Franciszka Bil otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w 2004 r.
Franciszka Budziaszek-Resich - zamordowana za pomoc Żydom
„Zakład fryzjerski – Franciszka Budziaszek-Resich” – taki szyld widniał w Krakowie przy ulicy Grodzkiej. Już przed wojną zakład cieszył się renomą i miał wielu klientów. Właścicielka interesu była kobietą urodziwą, o bardzo długich jasnych włosach. Znano ją również z dobroczynności. Kiedy wybuchła II wojna światowa, Francis...
Franciszka Jakubczyk Leokadia Błońska z mężem Irena Kozieł, młynarz Hyle
„Nazywam się Leokadia Błońska z domu Kozieł, w latach wojennych mieszkałam w Tuliszowie (gm. Wojkowice Kościelne, okolice Siewierza). Mieliśmy gospodarstwo rolne. Tam znajdował się mój dom rodzinny”. Ojciec pani Leokadii był bardzo szanowanym i cenionym człowiekiem. Pełnił funkcję sołtysa i nigdy nie odmawiał nikomu pom...
Franciszka Żurad z synem Janem - zamordowani za pomoc Żydom
W czasie II wojny światowej Jan Żurad z żoną Elżbietą (z d. Rataj), synem Stanisławem (10 l.) i matką Franciszką mieszkał w przysiółku Brzezany, należącym do miejscowości Wiercany. W czasie okupacji niemieckiej w stodole Żuradów ukrywał się mężczyzna pochodzenia żydowskiego nazywany Kurkiem. Nie wiadomo jednak, czy...